تضادها.

<تضادها> از آنتونیو دِ والبوئنا را در اردیبهشت سال  1393 ترجمه کرده بودم.

مدت‎ها پیش از آنکه بدانم <ازدواج کردن> یعنی چه و قبل از آنکه در باره چیزی نظر شفافی داشته باشم سخت مصمم بودم با دخترعمویم رزا ازدواج کنم.

عمه فلیسینا محرم آرزوهای کودکانه‎ام تقریباً هر روز از من می‎پرسید: "با چه کسی می‎خواهی ازدواج کنی؟"

من سپس با قاطعیت پاسخ می‎دادم: با رزا.

بعد او به من سه یا چهار بوسه و همان اندازه هم سیب می‎داد، و من چهار نعل با خوشحالی با بچه‎های دیگر از آنجا می‎رفتم تا در روز بعد همان سؤال را بشنوم و بعنوان پاداش برای پاسخم همان بوسه‎ها و سیب‎ها را دریافت کنم.

من قبلاً گفتم که نمی‎دانستم معنای <ازدواج کردن> چیست، اما چون می‎دیدم کسانی که مانند پدر و مادرم ازدواج کرده‎اند همیشه در یک خانه زندگی می‎کنند، همیشه با هم غذا می‎خورند و همیشه با هم به مراسم دعا و عبادت می‎روند، و چون من هم با کمال میل با رزا بیرون می‎رفتم، و خیلی خوشحال می‎شدم وقتی بتوانم پیش او و یا او پیش من غذا بخورد و هر بار جدا شدنمان باعث اشگ ریختنم می‎گشت بنابراین فکر کردم احتمالاً بهتر این خواهد بود که ما با هم ازدواج کنیم و به این وسیله بتوانیم همیشه با همدیگر باشیم.

رزا شش ساله بود و من چهار سال داشتم؛ او دختر رشد کرده‎ای بود، شاید برای سنش کمی بیش از حد جدی اما با این وجود بسیار دوستداشتنی و مهربان بود.  

رزا در بازی‎های کودکانه‎مان هرگز به این فکر نیفتاد که وزن بیشتر بدن و اخلاقش را معتبر بحساب آورد؛ در عوض خیلی بیشتر به خواست‎های مغرورانه و اغلب بی‌ثباتم بدون مخالفت تن درمی‎داد.

اسباببازی‎هایش را اگر بیشتر از اسباببازی‎های خودم مورد علاقه‎ام قرار می‎گرفتند با من عوض می‎کرد، و وقتی من از آنها خسته می‎شدم دوباره اسباببازی‎های خودم را به من برمی‎گرداند، بازی تازه شروع شده‎ای را بخاطر بازی جدیدی ختم می‎کرد، لباس‎های عروسکش را فقط به این خاطر که به من نشان دهد در زیر آنها چه مخفی‎ست درمی‎آورد و بعد دوباره لباس‎ها را به عروسک می‎پوشاند: اینها چیزهائی بودند که من به دفعات متعدد از او می‎خواستم و او همیشه با اشتیاق زیادی آنها را انجام می‎داد.

و همه اینها را نه بخاطر تربیت خانوادگی یا انعطاف‎پذیری ذاتی انجام می‎داد، بلکه او به خود می‎گفت که چون من کوچکتر هستم بنابراین کمتر هم منطقی‎ام. به این خاطر من تلاش می‎کردم او را از هر راه ممکنی خوشحال سازم و نسبت به او محبتی رو به رشد و دلبستگی احساس می‎کردم.

زمانی که کمی بزرگتر شده بودیم، و هر بار با بچه‎های دیگر توپ بازی یا دزد و شاهزاده‌خانم بازی می‎کردیم، من وقتی او بازنده می‎گشت به اندازه‎ای متأسف می‎گشتم که همیشه با حرارت تمام کوشش می‎کردم به او در برنده شدن کمک کنم، تا او را در برابر تحقیر و تمسخر بچه‎ها محافظت کنم، و او اغلب به اندازه کافی متوجه این این کار من می‎گشت.

یک روز ــ من در آن زمان تقریباً نه ساله بودم و آخرین یکشنبه ماه مه بود ــ سیلوانو هنگام خروج از کلیسا به من گفت:

"دلت می‎خواد با من به جنگل بیای تا با هم لونه پرنده‎ها رو پیدا کنیم؟

من مردد پاسخ دادم: "من نمی‎دونم که آیا مادرم اجازه می‎ده."

"خب بهش چیزی نگو، در بین راه بنفشه  می‎چینیم."

"اما، من باید به مادر بگم، وگرنه عصبانی می‎شه."

"خب باشه، برو و بهش بگو، اما سریع!"

به این ترتیب من برای اجازه گرفتن می‎روم و بعد از مدتی خواهش کردن فقط با این شرط که سر موقع برای نهار در خانه باشم به من اجازه داده می‎شود.

ما راه جنگل را در پیش می‎گیریم و هنوز سیصد قدم جلو نرفته بودیم که به دو دوست همسالمان سیمون و فاوستینو برمی‎خوریم. فاوستینو کفش‎های نو بر پا داشت و برای نشان دادن کفِ تازۀ کفش هنگام راه رفتن پاهایش را بسیار بالا می‎برد.

"برای دیدن لونه پرنده‎ها می‎رید؟"

دوست من جواب می‎دهد: "آره."

"ما هم می‎آئیم."

"آیا تا حال چیزی پیدا کردید؟"

"نه، ما برای اولین بار اینجائیم."

در زیر درختچه‎های زالزالک بین راه بنفشه جستجو می‎کردیم. ابتدا من بخاطر ترس از مار نزدیک بوته‎ها نمی‎رفتم. اما بعد وقتی دیدم که بقیه ترسی ندارند و حتی سیمون پابرهنه در آن اطراف راه می‎رود من هم تصمیم گرفتم مانند آنها بنفشه بچینم. تا اینکه من دسته‎ای گل زیبا جمع کردم و آنها را با مهارت قابل توجه‎ای به هم بستم و از این فکر که آن را به رزای عزیزم خواهم داد کاملاً هیجانزده بودم.

سیمون می‎گوید: "اینها را برای داروساز می‎بریم، او حتماً اینها را برای ساختن عطر از ما خواهد خرید."

فاوستینو پاسخ می‎دهد: "من نه، من آنها را برای مادرم می‎برم."

من چیزی نگفتم، اما به خود گفتم که به هیچوجه اجازه نمی‎دهم چیزی مرا از این تصمیم که آنها را به رزا هدیه کنم منصرف سازد. 

حالا ما داخل جنگل می‎شویم و سیلوانو که ماهرتر از ما بود شروع می‎کند با چوبی به میان شاخه‎ها زدن، در حالیکه به ما می‎گفت:

"اگه شماها حالا پرنده‎ای رو در حال پرواز دیدید خیلی سریع به من بگید، چون بعد بهتر می‎تونیم ببینم که لونه کجا مخفی شده."

ما از راه‎های مالرو و جاده‎ها با عجله می‎رفتیم، ما به میان بوته‎زار و بوته‎های خاردار نفوذ می‎کردیم، اما همه اینها بی‌نتیجه بودند. در این وقت ناگهان سیمون ما را صدا می‎زند:

"بچه‎ها، تند بیائید اینجا، همین حالا یک سهره پرواز کرد."

ما همگی به سرعت به آن سمت می‎دویم و با دقت فراوان میان شاخه‎های خاردار و بوته‎ها را می‎گردیم؛ و سپس پس از گذشت دو دقیقه من مانند زمانی که کلمبوس سرزمینی را که می‎جست کشف کرده باشد با شادی فریاد می‎زنم:

"نگاه کنید، آنجاست!"

چهار تخم در لانه قرار داشت.

برای محاسبه اینکه چه مدت احتمالاً هنوز طول خواهد کشید تا ما پرندگانمان را بدست آوریم باید می‎دانستیم که آیا پرندۀ ماده روی تخم‎ها نشسته بوده است یا اینکه همین حالا تخم گذاشته است.

سیلوانو می‎گوید: "ما خود را مخفی می‎کنیم و مواظب می‎شیم، چون اگه روی تخم‎ها نشسته باشه باید حتماً بزودی برگرده."

بنابراین ما خود را مخفی می‎سازیم و بزودی می‎بینیم که چگونه پرنده آهسته برای اطمینان از اینکه خطر برطرف گشته با پروازهای دایره‎وار خود را نزدیک می‎سازد.

سیلوانو پیروزمندانه می‎گوید: "پرنده ماده روی تخم می‎شینه. هشت روز دیگه می‎تونیم پرنده‎ها رو داشته باشیم."

با روحی تازه بخاطر این امید شادیبخش قبل از فرا رسیدن ظهر راه خانه را در پیش می‎گیریم، و قبل از جدا گشتن به همدیگر قول می‎دهیم که به هیچکس چیزی از لانه تعریف نکنیم تا نتواند کسی قبل از ما پرنده‎ها را به چنگ آورد.  

من مستقیماً به خانه نمی‎روم، بلکه ابتدا پیش زن عمویم اینِس می‎روم تا بنفشه‎ها را به رزا بدهم و به او با این شرط که با هیچکس اجازه صحبت در این باره را ندارد اعتماد کنم و بگویم که ما همین حالا در جنگل یک لانه سهره با چهار تخم یافته‎ایم.

هفته بعد به نظر ما مانند یک سال طول می‎کشد و ما فقط یک آرزو داشتیم: آه، کاش حالا یکشنبه بود!

ما به ندرت مراسم عبادت روز یکشنبه را مانند این بار، خدا ما را ببخشد، با دعای اندکی ترک کردیم. ــ و بعد با رفقای دیگر تا حد امکان سریع به سمت جنگل هجوم بردیم.

در این موقع دو پسر دیگر هم به ما ملحق می‎شوند، و بعد از آنکه ما با زحمت فراوان از شرشان خلاص می‎شویم به سمت لانه سهره براه می‎افتیم.

ما خود را با احتیاط به لانه نزدیک می‎سازیم و صدای جیک‎جیک کردن جوجه‎های کوچک را می‎شنویم.  

سیلوانو پیروزمندانه می‎گوید: "نگفتم؟ جوجه‎ها سر از تخم درآوردن، حالا هم بخاطر مادرشون که با شنیدن آمدن ما پرواز کرده دارن فریاد می‎کشن."

ما خود را با احتیاط مخفی می‎سازیم و منتظر می‎شویم تا ببینیم که آیا مادر بازخواهد گشت، و پس از لحظه‎ای او را با یک کرم در منقار و یک دانه جو در پنجه در حال نزدیک شدن می‎بینیم.

جوجه‎ها هنگام نزدیک شدن مادر دوباره شروع به فریاد کشیدن می‎کنند، هرچند نه کاملاً وحشتزده اما با صدای بلند سرهایشان را از لبه لانه بالا می‎کشیدند و منقارهای‎شان را باز می‎کردند تا مادر غذا را در آن داخل کند.

من می‎پرسم: "فکر می‎کنی بتونیم یکشنبۀ بعد آنها را از لونه برداریم؟"

سیلوانو توضیح می‎دهد: "نه، تا هشت روز دیگه کرک‎های کمی دارن، اما تا دو هفته دیگه پرهاشون کاملاً درمیاد." 

این دو هفته هم مانند تمام چیزهای گذرا می‎گذرند.

سیمون و من هفته بعد هم دوباره برای دیدن لانه می‎رویم و می‎بینیم که جوجه‎ها کمی پَر درآورده‎اند. و ما بعد از برگشت از این وحشت داشتیم نکند تا یکشنبۀ بعد آنها پرواز کرده باشند، اما سیلوانو ما را آرام می‎سازد و می‎گوید که چنین چیزی سریع اتفاق نخواهد افتاد.

اغلب فقط خردمندها اشتباه می‎کنند، زیرا وقتی ما در اولین یکشنبۀ ماه ژوئن به جنگل می‎رویم، هرچند جوجه‎ها هنوز پرواز نکرده بودند اما قصد این کار را داشتند و با دراز شدن دست فاوستینو به طرف لانه مضطربانه فرار می‎کنند.

اما آنها فاصله دوری نمی‎روند، زیرا که فاقد نیرو و تمرین بودند و بلافاصله دوباره روی شاخه‎ها می‎افتند. متأسفانه آنها خود را چنان عمیق مخفی می‎سازند که گرچه ما آنها را می‎دیدم اما قادر به گرفتنشان نبودیم. خوشبختانه هنگامیکه ما هنوز در مورد نتیجه ناموفق نیت‎مان صحبت می‎کردیم مادرشان بازمی‎گردد و با دیدن لانه خالی با وحشت فرزندانش را صدا می‎کند.

جوجه‎ها فوراً صدای مادر را می‎شناسند و شروع می‎کنند از مخفیگاه‎شان به جلو خزیدن، اما هنوز یک بوته را رد نکرده بودند که به سرعت به محلی که مادرشان آنها را صدا می‎کرد و مرتب خود را از ما دورتر می‎ساخت پرواز می‎کنند.

عاقبت یکی از جوجه‎ها برای گوش دادن به صدای مادر توقف می‎کند و سیلوانو موفق می‎شود او را با کلاهش بگیرد.

او با رضایت در حالیکه انگشتش را با دقت به زیر کلاهش می‎برد و پای جوجه را می‎گیرد می‎گوید: "خب، یکیشونو گرفتیم."

اما ما حالا آن سه جوجه دیگر را نمی‎دیدیم. ما امیدوار بودیم که هرکدام از ما می‎تواند یک جوجه داشته باشد و حالا فقط یک جوجه برای چهار نفر وجود داشت!

چه کسی باید آن را بدست می‎آورد؟

ما باید قرعه می‎کشیدیم.

سیمون یک قطعه کاه را به چهار قسمت تقسیم می‎کند، خودش را می‎چرخاند و سپس دستِ بسته‎اش را روبرویمان نگاه می‎دارد.

"کسی که درازترین قطعه رو بردارده می‎تونه جوجه رو داشته باشه."

با بزرگترین هیجان یکی پس از دیگری یک قطعه را می‎کشیم، و سیلوانو برنده خوش‌شانس بود.

من کاملاً از این فکر که حالا نمی‎توانم برای رزا پرندۀ وعده داده شده را ببرم غمگین می‎گردم.

من هنگام خداحافظی در حال نوازش سر کوچک سهره در حالیکه قطرات اشگ از چشمانم جاری بودند می‎گویم: "چه پسر خوش‌شانسی هستی!"

سیلوانو که متوجه اندوهم شده بود می‎پرسد: "آیا خیلی دلت می‎خواد جوجه رو داشته باشی؟"

من بدون ذره‎ای پنهانسازی پاسخ می‎دهم: "آره، خیلی خیلی زیاد."

"پس مال تو، دفعه بعد می‎تونی بجاش چیزی به من هدیه کنی."

کاملاً مست از شادی به خانه می‎روم.

من به یاد می‎آورم که در انبار غله قفسی از نی ساخته شده دیده بودم و سال گذشته برای نگهداری از یک توکا به کار برده شده بود. قفس شکل یک کلبه کوچک را داشت، دارای سقف سیاه و دیوارهای سفید بود و محل غذاخوریش مانند بالکن کوچکی تعبیه شده بود و در و پنجره بسته‎اش رنگ سبز و سرخی داشتند. من قفس را از انبار می‎آورم و سهره را داخل آن قرار می‎دهم.

خواهر بزرگترم به من می‎گوید: "او فرار خواهد کرد، او خیلی کوچک است و اگر تو تدارک مخصوصی نبینی می‎تواند از میان نی‎ها بیرون بپرد، من به تو کمک می‎کنم."

و با این حرف از میز خیاطیش نخ ابریشمی آبی رنگی را برمی‎دارد و یک سر آن را به پای سهره و سر دیگرش را به قفس می‎بندد.

سپس می‎گوید: "می‎بینی، حالا نمی‎تونه فرار کنه، حالا می‎تونی برای رزا ببریش."

به سرعت با استفاده از این مجوز و قبل از آنکه بتوان آن را دوباره پس گرفت با پرنده براه می‎افتم.

رزا به محض دیدن پرنده فریاد می‎کشد: "آه، چه دوستداشتنی!" و شروع می‎کند به نرمی سهره را نوازش کردن.

"آیا نباید چیزی برای خوردن به او بدیم؟"

من خوشحال از اینکه هدیه‎ام او را خوشحال ساخته است می‎گویم: "البته" ــ سپس رزا برای سهره کمی بیسکویت خیس‎خورده می‎آورد، اما نمی‎توانست کاری کند که او منقارش را باز کند. سهره به گوشه قفس فرار می‎کرد، سرش را آویزان می‎کرد و چشم‎هایش را می‎بست.

رزا دلسوزانه می‎گوید: "پرنده بیچاره، تقریباً اینطور به نظر می‎رسه که قصد نوشتن وصیتنامه داره." ــ با سکوت به پرنده نگاه می‎کند، بعد سریع در قفس را باز می‎کند و او را بیرون می‎گذارد. سهره می‎خواست پرواز کند، اما نمی‎توانست. سپس رزا سریع یک قیچی برمی‎دارد و نخ ابریشمی را که مانع پرواز پرنده بود به دو نیم می‎کند. و لحظه‎ای بعد سهره روی درخت سیب نشسته بود.

من فریاد می‎زنم: "چه ابلهانه، چرا گذاشتی بپره؟"

"اما، پسر، مگه تو اونو برای من نیاورده بودی؟"

من می‎گویم: "البته" و بعد در حال گریستن ادامه می‎دهم "اما من برای بدست آوردنش این همه به خودم زحمت دادم و باید مرتب به جنگل می‎رفتم."

"اما اگه تو پرنده رو برای من آوردی و من هم ترجیح می‏دم که پرنده رو آزاد ببینم تا در قفس، بنابراین تو به این خاطر واقعاً احتیاجی به گریه کردن نداری."

این استدلال معتبری بود، اما با این وجود نمی‎توانستم خودم را آرام سازم و در حالیکه سهره بر روی درخت سیب بلند جیک‎جیک می‎کرد من به گریستن ادامه دادم.

رزا از من می‎پرسد: "می‎شنوی چطور جیک‎جیک می‎کنه؟ احتمالاً مادرشو صدا می‎کنه. آزاد کردن یک زندانی چه قشنگه. آیا مگه زمانی که به خواهش من مادرت تو رو از خونه تاریک آزاد کرد خوشحال نشدی؟ همون روز که تو به سر کارمِن یک سنگ زده بودی و پدرت تو رو به این خاطر زندانی کرده بود. آیا هنوز اینو به یاد داری؟"

من هق هق کنان می‎گویم: "برو بابا! تو که نمی‎تونی یک آدمو با یک پرنده مقایسه کنی."

دخترعمویم می‎گوید: "من هم چنین مقایسه‎ای نمی‎کنم، اما من می‎تونم به تو بگم که حتی پرنده‎های کوچک هم اسارتشونو دردناک احساس می‎کنن، آیا اینو نمی‎فهمی؟ آیا ندیدی که چه غمگین دیده می‎شد؟ اگه او یک انسان بود من برای آزاد کردنش خیلی بیشتر خوشحال می‎شدم، البته اگه قدرت آزاد کردنش رو می‎داشتم. در چنین لحظه‎ای هیچ فداکاری‎ای برای من بزرگ نیست."

 

*

در این بین پانزده سال از آن زمان گذشته است، و امروز دوباره صحنه آن زمان تکرار می‎گردد.

قفس همان شکلی را دارد که آن زمان داشت، فقط بسیار بزرگتر است: اینجا خانه دخترعمویم است.

زندانی امروز هم بزرگتر از زندانی آن زمان است، و زندانبان بطور کامل تغییر کرده است.

بله، همان رزائی که زمانی چنان نازک قلب بود و به یک پرنده آزادیش را داد و برای آزاد ساختن یک زندانی از زنجیرهایش هیچ فداکاری‎ای برایش بزرگ به نظر نمی‎رسید امروز یک مرد را زندانی خود کرده است. ــ حالا، زمانی که او قدرت آزاد کردن را دارد نمی‎خواهد نجاتدهنده باشد.

بر عکس، او از در اسارت بودن من خوشحال است و به من اجازه می‎دهد سال به سال انتظار شنیدن یک <بله> گفتن برای ازدواج را بکشم، و چنین به نظر می‎رسد که می‎خواهد آن را هر روز بر زبان آورد اما با این حال همیشه ناگفته باقی‌می‎ماند. آیا اسارت من داوطلبانه است؟ نه، این را اصلاً باور نکنید.

و در حالی که خوآن با این کلمات داستان بدبختی‎اش را به پایان می‎رساند، آهسته چشمان سودازده‎اش را می‎بندد.

"نه، باور نکنید، این اسارت داوطلبانه نیست."

دلیل اثبات مدعایم این است که من هر روز خانه دخترعمویم را با این اراده راسخ که این باید آخرین بار باشد ترک می‎کنم اما همیشه روز بعد به آنجا بازمی‎گردم. البته رزا در قفس را به رویم باز می‎کند اما زنجیر بسته به پایم را به دو نیم قیچی نمی‎کند."

https://www.youtube.com/embed/nTu14gKJmgg?list