باز هم جنگ.

گزارش نشستِ جامعۀ ملل در ژنو در نوامبر سال 1920. کمیسیونِ خلع سلاح در سالن غذاخوریِ قبلیِ هتل ناسیونال که دارای چشم‎اندازِ معروف رو به دریا و کوه‎ها است تشکیل جلسه می‌دهد. اما این چشم‎انداز در این روز چیز خاصی نبود، دریا در مه قرار داشتْ و از کوه‎های برفیِ راه دور هیچ چیز دیده نمی‎گشت.

نمایندۀ هائیتی سخنران بود، یک آقای کوتاه اندامِ قهوه‎ای رنگ، کمی عصبی، با یک ریش کوتاه.

نمایندۀ هائیتی می‎گفت: "من درخواست می‎کنم که درس تاریخ در تمام کشورهای عضوِ جامعۀ مللْ طبق اهداف صلح‎آمیز ما تغییر کند. باید به جوانان گفته شود که فاتح یک جنایتکار است، که تمام پیروزی‎ها، تمام استان‎های تسخیر گشته و بنیانگذاری تمام امپراتوری‎هاْ سیر قهقرائی در فکر بشر معنا شده‎اند. همانطور که حالا کشورها دعوت به جنایت را جرم می‎دانندْ باید هر گونه تجلیلِ از جنگْ چه به صورت نظم و چه به شکل نثر نیز جرم شناخته شود. اگر ما موفق نشویم جنگ را مانند برده‎داری به چیزی سزاوار سرزنش مبدل سازیمْ بنابراین این جامعۀ ملل بیهوده است، و در نتیجه باز هم جنگ وجود خواهد داشت."

سخنرانیِ نمایندۀ هائیتی فقط تأثیر اندکی می‎گذارد؛ سخنرانیْ همانطور که در گزارش‎های پارلمانی آمده استْ با سکوتی یخزده ثبت می‎شود. آقای کوتاه اندامِ قهوه‎ای با ریش کوتاهش اما خنده‎دار بود؛ وانگهی او زبان فرانسوی را بسیار ناقص صحبت می‎کرد.

من در طول سخنرانیْ اطرافم را زیر نظر داشتم. اکثر نمایندگان ملال‎آور به جلو خیره شده بودند یا از میان پنجره‎های بلند به دریا که می‎تواند بسیار آبی رنگ باشد و امروز اما بطرز بسیار ناامید کننده‌ای خاکستری آنجا قرار داشتْ نگاه می‎کردند. مِستر بالفور کاریکاتور می‎کشید؛ آقای ویویانی اصلاً به سخنرانی گوش نمی‎دادْ بلکه با همسایه‎اش معقولانه صحبت می‎کرد. لُرد رابرت سَسیل اما خود را بر روی میز به جلو خم ساخته بود و سخنران را با مخلوطی از رؤیا و تمسخری که خاصِ فرزند واقعگرایِ بزرگْ سالزبری استْ نگاه می‌کرد.

لُردِ شریف احتمالاً در این لحظه فکر می‎کرد: هائیتی خیالش راحت است. هائیتی نه کرامْوِل دارد، نه ناپلئون و نه هیچ فریدریکِ بزرگی.

درخواست هائیتی بیشتر مورد بحث واقع نگشت، بلکه کمیسیون آن را به یکی از سه کمیته‌ای که روز قبل برای خلع‌سلاح تشکیل داده بود می‎سپرد.

https://www.youtube.com/embed/3lNkCt1CDc0