ما جاسوس‌ها.

ما اولین سال جنگ را در نقاهت‎سرائی در یک ناحیۀ بی‎طرف می‎گذراندیم، جائیکه انواع ملیت‎ها گرد آمده بودند. ترکیب حلقۀ آشنایان ما از این قرار بود: سه آلمانی، دو خانم اهل وین، یک زوج آمریکائی به نام استراونگ، یک مرد ایتالیائی که رافائلی نامیده می‎گشت، یک مرد لهستانی و یک آقا که بقیه او را به سرعت بالکان صدا می‎کردند، زیرا مطمئناً در آنجا زاده شده بود، اما او در این مورد زیاد صحبت نمی‎کرد.

از آنجا که ما همگی دور از وطن بودیمْ تنها همان کاری را می‎کردیم که آدم در این زمان در خارج از کشور می‎تواند انجام دهد، ما روزنامه‎ها را می‎بلعیدیم و انتظار نامه‎ها را می‎کشیدیم. در این حال ما تلاش می‎کردیم تا جائیکه ممکن است در بارۀ رویدادهایِ جهانی کم صحبت کنیم ــ به این دلیل این قرار گذاشته شده بود، چون ما تا قبل از شروع جنگْ به اصطلاح با هم دوست بودیم. این تا اندازه‎ای از بلندپروازی ما بود تا ثابت کنیم که آدم می‎تواند حتی در چنین زمان‎هائی در میان افراد بافرهنگ فکرش را بر شالودۀ اصول بین‎المللی تنظیم سازد.

البته این کار همیشه آسان نبود، برای مثالْ جنگِ زیردریائی اغلب آقای استراونگ را عصبانی می‎ساخت، رفتار همسرش بیشتر منفعلانه بود و ترجیح می‎داد از مرد لهستانی دلبری کند. مرد لهستانی انقلابی بود و در هر فرصتی قسم می‎خورد در ورشو بر روی یک توپ اسب‎سواری خواهد کرد؛ البته او استانیسلاس نامیده می‌گشت. وقتی او چنین نظرهائی ابراز می‎کردْ بالکان با دندان‎قروچۀ آهسته‎ای از گوشه چشم چپکی به او نگاه می‎کرد. وانگهی به نظر می‎رسید که علاقۀ سیاسی او چندان فعال نیست، برعکس ورق‎باز پُر شوری بود، صحبت کردن از اوست‎اِنده و مونت‎کارلو را دوست داشت، و آیندۀ این دو محل او را از نگرانی بزرگی پر ساخته بود. ــ همچنین در میان دو خانم اهل وین و سینیور رافائلی نخ‎های لطیفی کشیده شده بود؛ آنها می‎توانستند ساعت‎ها در برابر نقشۀ تیرول‎ِ جنوبی بنشینند و سپس تلاش می‎کردند دوستانه در بارۀ حق الحاق‌جوئی توافق کنند. ما آلمانی‎ها گاهی خشمگین می‎گشتیم وقتی خانم‎ها در این مذاکرات بیش از حد سخاوتمند می‌گشتند.

به این ترتیب ما تا آغاز بهار در هماهنگی خوبی زندگی کردیم. به نظر می‎رسید که اهالی نقاهت‎سرایِ این ناحیۀ کوچک و همچنین غریبه‎های دیگر به این خاطر شگفتزده‎اند؛ زیرا وقتی ما در رستوران، کافه یا در گردهمائی‎های اجتماعی دیده می‌شدیمْ مردم ما را با علاقۀ زیادی تماشا می‎کردند و زیر نظر می‎گرفتند؛ ما حتی در خیابان‎ها متوجه می‎گشتیم که رهگذران ما را به همدیگر نشان می‎دهند.

به تدریج اما شالودۀ اصول بین‎المللی متزلزل می‎گردد؛ ما قبل از هرچیز شروع می‎کنیم نسبت به همدیگر به بی‎اعتماد گشتن. طبق احساس ماْ آقا و خانم استراونگ علاقۀ اغراق‎آمیزی برای کارت پستال‎هائی با تصاویر جبهۀ جنگ که ما از آشنایان یا خویشاوندان دریافت می‎کردیم نشان می‎دادند، و این سوءظن گاهی در ما تقویت می‎گشت که ممکن است آنها اصلاً آمریکائی نباشند، بلکه انگلیسی هستند و تغییر هویت داده‎اند؛ زیرا وقتی ما سؤالِ کاملاً بی‎ضرری در بارۀ آداب و رسوم انگلیسی‎ها می‎کردیمْ آقای استراونگ گاهی پاسخ آزار دهنده می‎داد:

"چرا می‎خواهید این را بدانید؟"

وانگهی او تلگراف‎های زیادی هم می‎فرستاد. سینیور رافائلی در اصل بسیار کنجکاو بود و ما به دوستان دخترش مرتب هشدار می‎دادیم به او این همه از پیاده‎روی در آلپ تعریف نکنند. آنچه مربوط به بالکان می‎گشت کسی جرأت نمی‎کرد در عرصۀ سیاسی با او همصحبت شود، نه ما و نه بقیه. اما یا او متوجه آن نمی‎گشت یا اعتراضش را برنمی‎انگیخت. و همیشه همان باقی می‌ماند که بود، متعصب، اما شاد و مهربان. و آنطور که معمولاً اتفاق می‎افتد راه ما تحت تأثیر بی‎اعتمادی و بدخواهی از هم جدا می‎شود، و خانم و اقای استراونگ خشمگین به یک پانسیون دورافتاده نقل مکان می‎کنند.

به زودی پس از آن جنگ ایتالیا شروع می‎شود؛ دوست ما رافائلی البته درجنگ شرکت نکرد (اینکه وطن یا او خودش از آن صرفنظر کرده است را ما نفهمیدیم)، اما او از آن به بعد بسیار بدخلق بود، دیگر نمی‎توانست با حریفان زیبایش در مورد مسائل مرزی به توافق برسد و کینه‎ورزانه از افق دید ما ناپدید می‎گردد. بالکان تنها کسی بود که به ما وفادار ماند، زیرا استانیسلاس قبلاً تحت اشاراتِ مرموزی به سفر رفته بود ــ ما دیرتر یک کارت‎پستال از او از ورشو دریافت کردیم، که در آن البته ذکر نشده بود که او واقعاً بر روی یک توپ یا از یک مسیر معمولی به آنجا رفته است.

آشنائی‎های جدید دست نمی‎داد، و زندگی کاملاً یکنواخت شده بود، آدم باید برای گذراندن بیهودۀ زمان هم به خود زحمت می‎داد. بنابراین روزی در اثر یکنواختیْ این ایده به نظرمان می‎رسد که بالکن خانه را با یک چادر بپوشانیم، زیرا کنجکاوی استوارِ اهالی نسبت به ما در این مدت آزاردهنده شده بود. بنابراین پارچه خریده گشت، مشاوره و طراحی انجام شد و هنگامیکه همه چیز تمام شده بود ناگهان بالکان مهارت فنی‎اش گل می‎کند و می‎گوید که باید در زیر چادر یک لامپِ برقی وصل کرد، تا بتوانیم شب‎ها با آرامش کامل با ورقْ «عمۀ من، عمۀ تو» بازی کنیم. بلافاصله این کار انجام می‎شود ــ به زودی همه چیز تمام شده بود؛ حالا ما امیدوار بودیم که می‎توانیم از میوۀ کارمان بدون مزاحمت لذت ببریم و قبل از هر چیز از کنجکاوی رهگذران در امان باشیم. اما هنگامیکه ما برای اولین بار در زیر چادرمان نشسته بودیم و تحت راهنمائی بالکانْ «عمۀ تو، عمۀ من» بازی می‎کردیم، ناگهان هیاهوی یک جمعیتِ هیجان‎زده از زیر بالکن شنیده می‌شود. بالکان عصبی می‎شود و به سمت نردۀ بالکن می‎رود تا جمعیت را ساکت کند. در این لحظه اما جمعیت به دو دسته تقسیم می‎شود تا اجازۀ عبور به دو پلیس را بدهد. پلیس‎ها توضیح می‎دهند که ما بازداشت هستیم. اینکه ما چه کاری کرده بودیم برایمان کاملاً نامعلوم بود، اما ما بدون مقاومت به دنبال آنها به راه می‌افتیم، فقط بالکان رنگش تغییر کرده بود. ما را صبح روز بعد پیش کمیسر می‎برند، و وقتی بلافاصله دوستان قدیمی‌مان، خانم و آقای استراونگ و رافائلی وارد دفتر می‎شوندْ شگفتی ما افزایش می‎یابد. یک خادمِ دادگاه که آنها را همراهی می‎کرد به کمیسر می‎گوید: "جاسوس‎ها ــ لیست شمارۀ شش."

یکی از خانم‎های اهل وین به آرامی می‎گوید: "پس درست بود"، اما آقای استراونگ آن را می‎شنود و مانند برزرکر، جنگاور ژرمنی، به او حمله می‎کند:

"و شما؟ ما همیشه شما و دوستان آلمانی‎تان و آن بالکان را جاسوس به حساب می‎آوردیم ــ"

بالکان می‎غرد: "بالکان؟ این چه معنی می‎دهد؟" این اولین اظهار سیاسی‎ای بود که ما از او می‎شنیدیم، اما هیچکس جواب نمی‎داد. کمیسر خواستار رعایت نظم می‎شود، اما هیجان عمومی دیگر تسکین دادنی نبود. رافائلی کمیسر را وحشیانه مخاطب قرار می‎دهد و می‎گوید که خانم‎ها در واقع معلومات عجیب و غریبی از مرزهای منطقۀ تیرول دارند و آقایان از آلمان ــ ــ ــ حالا در ما هم دوباره بی‎اعتمادی جریان یافته بود ــ علاقه برای کارت‎پستال‎ها از جبهۀ جنگ ــ تلگراف‎ها ــ خلاصه، آتشی از اتهاماتِ متقابل شعله‌ور می‎گردد. کمیسر صبورانه انتظار می‎کشید. عاقبت سکوت برقرار می‎گردد، سپس او اطلاعات شخصی ما را یادداشت می‎کند و به آرامی توضیح می‎دهد که ما مظنون به جاسوس بودن هستیم. ما آلمانی‎ها و اتریشی‎ها در لیست شمارۀ پنج بودیم. ــ بالکان بطور جداگانه بازجوئی گشت. از او اثر انگشت گرفته می‎شود، ما هنوز این روش را ندیده بودیم و با کنجکاوی تماشا می‎کردیم؛ بالکان اما بسیار باتجربه این کار را انجام می‎داد. سپس بازجوئی شروع می‎شود. لیست شمارۀ شش اول تحت بازجوی قرار می‎گیرد ــ آنها به ساختن بمب و به داشتن قطعات هواپیمایِ قابل وصل گشتن به هم متهم شده بودند، ما اما متهم شده بودیم که سیگنالِ نور داده‎ایم ــ ــ سیگنال نور ــ ــ ما اما از سه هفته پیش هیچ شبی را در خانه نگذرانده بودیم، بجز شبِ روز قبل که آنطور ناخوشایند قطع گشته بود؛ اما در این وقت کمیسر با یک نگاه نافذ ما را برانداز می‎کند و توضیح می‎دهد که پلیس ما را از همان ابتدا جاسوس به حساب آورده بود، آنها ما را مدام تحت نظر داشتند و فقط منتظر مدرک جرم بوده‎اند.

ما می‎پرسیم: "و مدرک جرم؟"

او می‌گوید: "خب، لامپ" و ما حالا تازه متوجه گشتیم که سیگنال‎های نور می‎توانند برای اهداف جاسوسی استفاده شوند. و شگفتی ما چنان صادقانه بود که کمیسر در نهایت می‎گذارد قانعش سازیم که لامپ در واقع فقط برای هدف روشنائی نصب شده بود. سپس دوباره نوبت بازجوئی از لیست شمارۀ شش می‎شود. آقای استراونگ به پرسش کمیسر تا اندازه‎ای به تلخی پاسخ می‎دهد:

"بله آقای کمیسر، ما نه تنها بمب و قطعات هواپیمای قابل وصل گشتن به هم داریم، بلکه همچنین یک ناوگان هم در پانسیون داریم." کمیسر به شدت عصبانی می‎شود و می‎گوید، افراد پلیس که در این بین جستجوی خانه را به عهده گرفته‎اند فوری آنجا خواهند بود.

ما انتظار می‎کشیدیم، پس از مدتی پلیسی ظاهر می‎شود و سه توپ فوتبال در اندازه‎های مختلف و یک وسیله که چند بار تا شده بود را می‎آورد ــ ــ

آقای استراونگ آن وسیله را با آرامش کامل از هم باز می‎کند، و یک صندلی راحتی آمریکائی با یک میز کوچک کتابخوانی خود را آشکار می‎سازد؛ سپس می‌گوید که کمیسر می‎تواند حالا برای تست کردن با این هواپیما پرواز کند و او خودش در این بین تلاش خواهد کرد با بمب‎هایش اداره پلیس را منفجر سازد.

کمیسر چنان دلسرد شده بود که ما واقعاً با او احساس همدردی می‎کردیم. برای او راهی باقی نمانده بود بجز آنکه افراد هر دو لیست را آزاد کند و علاوه بر آن پوزش هم بطلبد. فقط بالکان آنجا نگهداشته می‎شود؛ او در واقع از لحاظ سیاسی هرگز فعالیت نمی‌کرد، اما یک دزد سابقه‎دار هتل‎های بین‎المللی بود.

ما پس از ترک ساختمانِ دادگاهْ در راه با هم آشتی می‎کنیم، سپس همۀ آن بی‎اعتمادی‎هایِ متقابل ناپدید می‎گردند.

ما بعضی از شب‎ها بر روی بالکن نشستیم و ورق بازی کردیم. ما فکر می‎کردیم که از ما اعاده حیثیت شده است و دیگر دستگیر نخواهیم گشت، اما رهگذران هنوز هم می‎ایستادند و ما را مانند قبل جاسوس به حساب می‎آوردند.