رنج عاشقی آناتول.

آناتول لورسا Anatole Loursain، 55 ساله. همه در پاریس این شاعر چاق با سر بزرگ طاس، با چهره همیشه خندان و چشمان شوخ چشمک‎زن را می‎شناسند. همه می‎دانند که ما «Madame à la Migraine»، «Bols de Gargotes»، «Echec et mat» و «Folies Tragiques» را مدیون قلم او هستیم.

مادام لورسا، 40 ساله، در عین حال با ظاهری هنوز مطلوب، چهره‎ای باز و تازه و با رنگی شفاف و دهانی جوان. آستین‎های بالا زده لباس خوابش بازوان خوش فرم و سفید او را آزاد می‎گذارد. 

ساعت یک نیمه شب است. موسیو و مادام لورسا از تئاتر به خانه بازگشته‎اند و در حال حاضر بر روی بستر مشترک‎شان استراحت می‎کنند. یک فاصله حدوداً چهل سانتیمتری آن دو را از هم جدا می‎سازد. اما این قطعه باریک کتان سفید رنگ هم هدفش را خوب انجام می‎دهد، انگار رودخانه پهناوری‎ست که میان آنها شر شر کنان در جریان است. یک فشار صمیمانه دست در صبح‎ها و شب‎ها برای یک لحظه نوعی پُل دوستی از یک ساحل به ساحل دیگر برقرار می‎سازد. موسیو لورسا گزارش تئاتر را در تمپس می‎خواند. چنین به نظر می‎رسد که خواندن ظاهراً راضیش می‎سازد، با این حال او عاقبت مجله را می‎بندد، آه عمیقی می‎کشد و چراغ را خاموش می‎کند.

مادام لورسا: "خسته‎ای؟"

آناتول: "بله."

مادام لورسا: "آیا سارسه امروز خسته کننده است؟"

آناتول: "بالعکس، خیلی جالبه."

مادام لورسا: "مگه چی می‎گه؟"

آناتول: "آه، هیچ چیز خاصی."

مادام لورسا: "شب بخیر، دوست من."

آناتول: "شب بخیر، کلر."

(پل دوستی. ــ مکثی طولانی. ــ مادام لورسا بی حرکت آنجا دراز کشیده و در حال فکر کردن با چشمان کاملاً باز به تاریکی نگاه می‎کند. آناتول خود را ناآرام به این سمت و آن سمت می‎چرخاند، او می‎شنود که آناتول در زیر بالشش به دنبال دستمال می‎گردد، بینی‎اش را آهسته پاک می‎کند و سپس نفس راحتی پس از اشگی سرکوب گشته می‎کشد.)

مادام لورسا: "آناتول."

آناتول: "چیه؟"

مادام لورسا: "گریه می‎کنی؟"

آناتول: "نه."

مادام لورسا: "چرا تو داری گریه می‎کنی، من می‎شنوم. چرا گریه می‎کنی خیکی من؟"

آناتول: "نه، من گریه نمی‎کنم، من فقط سرماخوردگی دارم. من دیشب وقت برگشتن به خانه سرما خوردم."

مادام لورسا: "اکثر نمایش‎های اوژن پیستویه غم‎انگیزند، اینطور نیست؟ سالن تقریباً خالی بود، و آن هم در یکشنبه، بخصوص در دومین سانس ــ این نمایش ِ اسف‎بار هشت اجرا هم تجربه نخوهد کرد ــ آیا تو اینطور فکر نمی‎کنی؟"

آناتول (غمگین): "به سختی."

مادام لورسا: "چرا آن را اینطور غمگین می‎گی؟ مگه به این خاطر خوشحال نیستی؟"

آناتول (با صدائی که انگار از راهی دور به آنجا می‎رسد): "در زندگی ساعاتی وجود دارند که حتی سقوط کردن یک همکار برای آدم بی‎تفاوت می‎شود."

مادام لورسا: "اما چنین ساعاتی بسیار نادرند. و در پیش تو تقریباً همیشه یک عشق نافرجام پنهان است. عزیز بیچاره من، آیا باز هم عاشق شده‎ای؟"

آناتول (با صدائی ضعیف): "خدا نکند، چه ایده‎ای!"

مادام لورسا: "بله، بله، تو دوباره عاشق شده‎ای ــ تو دیشب تقریباً چیزی نخوردی. و این در پیش تو بازگو کننده خیلی چیزهاست. (نگران.) کاش فقط این بار مانند مادلن اِبه نباشد ــ  او تو را واقعاً به اندازه کافی بیچاره ساخت."

آناتول: "خجالت ندارد، راحت باش و بگو: ما را بیچاره ساخت. تو خیلی به او حسادت می‎کردی (با خشمی ساده و بی‎تکلف)، او در آن زمان باعث بیمار شدن تو گشت ــ این زن لعنتی. من این را هرگز به او نخواهم بخشید. نه، نه، خدا را شکر این بار هیچ مادلن اِبه‎ای در کار نیست."

مادام لورسا: "پس چه کسی، آناتول؟"

آناتول: "او ــ ــ اما ــ (او طوری نشان می‎دهد که انگار بخاطر حس لطیف نمی‎خواهد از آن صحبت کند) من درک نمی‎کنم چرا ــ به نظرم می‎رسد ــ"

مادام لورسا: "اما به چه دلیل؟ تو قبلاً گریه می‎کردی ــ تو کاملاً غمگینی ــ خب به من بگو ــ صحبت کردن حالتو بهتر می‎کنه."

آناتول: "اگر همعصرانم می‎توانستند این را بشنوند بنابراین در باره‎ام به شدت قضاوت می‎کردند. این در واقع عادی نیست که آدم به زنش اعتماد کند و چنین داستان‎های عشقی‎ای را در میان بگذارد."

مادام لورسا: "به زنش شاید نه. ــ اما عزیزم، من سه سال است که دیگر زن تو نیستم. من خواهر تو هستم، دوست تو و مادر پیرت. آیا در آن زمان، وقتی ما کاملاً جوان بودیم همیشه نمی‎گفتی که رفتارم با تو مانند رفتار یک مرغ پیر با جوجه‎هایش است؟"

آناتول: "و من همیشه مانند یک دلقک رفتار می‎کردم ــ بله واقعاً مانند یک دلقک واقعی."

مادام لورسا: "خدای من، اما تو می‎بینی که من خودم را تغییر نداده‎ام، من هنوز هم همان مرغ پیرم که از جوجه‎هایش محافظت می‎کند، مادری که بچه‎هایش را باید تسلی دهد. ــ خوب، حالا چه کسی دلقک است؟ ــ به من بگو که او چه کسی‎ست. ــ طبیعی‎ست که باید یک هنرپیشه باشد؟ ــ درست نمی‎گم؟"

آناتول: "نه، من از آنها سیر شده‎ام. و بعد در این باره دارای همان نظری هستم که دوما (پسر) دارد ــ تو حتماً گفته معروفش را می‌شناسی؟ ــ (در لطیفه‎هایش.) یک روز دوما به این متهم می‎گردد که او با دختر بسیار زیبای نمایش‎نامه‎هایش رابطه نامشروع دارد. او با این کلمات از خود دفاع کرد: <شماها خودتان می‎دانید که یک معمار هرگز با بناءهایش عقد برادری نمی‎بندد.>"

مادام لورسا: "این چه چیزی را ثابت می‎کند؟ حداکثر این را که او انسانی ناسپاس بوده است، چون ــ ــ"

آناتول: "خب بله، اما در اصل او حق داشت. ــ آیا مگر فراموش کردی که من چه دردسرهائی با آندره سیلووی داشتم؟"

مادام لورسا: "آه بله، با او و با بقیه. با مادلن اِبه هم که قبلاً ذکر خیرش شد اصلاً نباید حرفش را زد."

آناتول: "آه، آیا هنوز هم دردسرهایش را فراموش نکرده‎ای؟"

مادام لورسا: "نه، اما سریع‎تر فراموش کردن تو را کاملاً درک می‎کنم. ــ خب، اما این بار طرف چه کسی‎ست؟ احتمالاً یک فاحشه؟"

آناتوله: "اوهو، فاحشه! تو فوری چه فکرهائی می‎کنی. تو همیشه اینطور مبالغه می‎کنی. خدای من، البته او یک شاهزاده خانم نیست، اما به این خاطر لازم نیست که فاحشه باشد. او یک زن مستقل، با تفکری آزاد است. (مکثی کوتاه.) ــ و او امشب همراه با یکی از دوستانش به روسیه سفر می‎کند، دوستش او را به سادگی به رفتن مجبور ساخته."     

مادام لورسا: "او یک زن روسی‎ست؟"

آناتول: "نه، یک سیاهپوست است، اما دوستش می‎خواهد زمستان را در روسیه بگذراند."

مادام لورسا: "و چرا می‎رود ــ ــ این خانم با او؟"

آناتول: "آه چرا؟ داستان همیشه همین بوده. چرا آدم کاری را می‎کند که ترجیحاً میلی به انجام آن ندارد؟ ــ چرا؟ تو جوابش را مانند من خیلی خوب می‎دانی. خب زندگی اینطوری‎ست ــ این زندگی لعنتی! زن بیچاره باید این کار را می‎کرد. او که نمی‎تواند فقط از ابیات زندگی کند. آدم باید کمی هم منصف باشد."

مادام لورسا: "تو احتمالاً منظورت این است که او  نمی‎تواند فقط با ابیات تو زندگی کند؟"

آناتول: "خلاصه. او باید با مرد می‎رفت. (با صدای تغییر یافته.) او حالا باید از مرز بلژیک گذشته باشد. ــ خدای من، چه وقت اولین تلگراف او را به دست خواهم آورد؟"

مادام لورسا: "فردا صبح زود."

آناتول: "آیا واقعاً اینطور فکر می‎کنی؟"

مادام لورسا: "اما البته."

آناتول: "به شرطی که بتواند اصلاً برایم تلگراف بزند. مرد سیاهپوست مانند آرگوس Argus صد چشم از او مراقبت می‎کند، بی وقفه در کمین است و وقتی فقط کوچک‎ترین شکی ببرد ــ شَتَلَق یک کشیده می‎زند. زن بیچاره باید بگذارد که او را مانند یک فرش بکوبند."

مادام لورسا: "و مرد به تو مشکوک نیست؟"

آناتول: "نه، من بیش از حد چاقم، او اعتماد نامحدودی به من دارد، چون من چنین چاقم و ــ"

مادام لورسا: "و تو از اعتمادش اینطوری سوءاستفاده می‎کنی؟"

آناتول: "خوب، همیشه اینطور است."

مادام لورسا: "و بنابراین تمام این ماجرا واقعاً باعث لذت تو می‎شود؟"

آناتول (تقریباً گریان): "آیا مانند انسانی دیده می‎شوم که خوشبخت است؟ ــ اوه خدا، نه. من در عذابم، من بطور کاملاً وحشتناکی در رنجم. کلر خوب و عزیزم، من به این خاطر خیلی رنج می‎برم، چون احساس می‎کنم که من با وجود اینکه پنجاه سال از سنم می‎گذرد، با وجود سر طاس و ریش سفیدم از درون هنوز چنین مأیوسانه جوان مانده‎ام. بله، من خیلی جوان مانده‎ام، من هنوز هم مانند یک پسر نوجوانم. همه چیز بر من اثر می‎گذارد، همه چیز مرا مجذوب خود می‎سازد. و تو، عزیزم، تنها خانم من، تو تمام زندگیت را صرف این کردی که به حماقت‎های من سرپوش بگذاری، آنها را دوباره جبران کنی و مرا همیشه ببخشی. و تو تمام این کارها را با یک ریتم، یک لطافت و یک سخاوتی که ــ ــ" (او درمانده سکوت می‎کند).

مادام لورسا (متأثر): "آناتوله! بیا عزیز من، آرام بگیر. (مکث.) ــ آیا واقعاً او را خیلی دوست داری؟"

آناتول (آتشین): "من در او کاملاً از خود دور می‎شوم. او خیلی شیک است. زنی را تجسم کن که بر روی سینه‎اش یک مدال لاکپشت از یاقوت و زمرد به ارزش 5000 فرانک حمل می‎کند و به دور کمر تعداد زیادی زنبق سیاه رنگ ــ"

مادام لورسا: "این قطعاً مایه افتخار مرد سیاهپوست است."

آناتول: "و تمام اینها با عطر و طعم بسیار. این زن اصلی‎ترین چیزی‎ست که آدم می‎تواند تصور کند. منظورم را درک می‎کنی؟"

مادام لورسا: "اوه بله، خیلی خوب."

آناتول: "و فکر کردن به اینکه او حالا دور از اینجاست و من نمی‎توانم او را حتی در فکرم همراهی کنم ــ این بخصوص خیلی وحشتناک است!"

مادام لورسا: "اما اگر تو دفترچه برنامه حرکت قطارها ر ابررسی کنی ــ بعد می‎توانی او را در فکرت دنبال کنی."

آناتول: "این هم فکری‎ست. (او سریع از تخت پائین می‎رود.) پس این دفترچه برنامه حرکت قطارها کجاست؟"

مادام لورسا: "در اتاق کارت، بر روی میز کوچک کنار پنجره."

آناتول: "فوری می‎آورم. (او چراغ را روشن می‎کند.) کلر، آیا خیلی خسته‎ای؟"

مادام لورسا: "نه، چرا می‎پرسی؟"

آناتوله: "چون مایلم ازت خواهش کنم که به من در بررسی برنامه حرکت قطارها کمک کنی. من با این چیزهای لعنتی اصلاً نمی‎تونم کار کنم."

(مادام لورسا پاسخ نمی‎دهد. او بر روی تخت می‎نشیند و با لذت آماده است تا با شوهرش مسیرهای مهم فرار از پاریس به سمت برلین را دنبال کند.