آخرین سفر.

بعد از آنکه در کوپه‎ای یک محل نشستن پیدا کردم و به نشانۀ در اشغال بودن جا چمدان و پتوی کوچکم را بر روی آن قرار دادم دوباره پائین آمدم، در مسیر طول قطار به جلو و عقب قدم زدم و انتظار لحظه حرکت را کشیدم.

من اندوه تسلی‌ناپذیری احساس می‎کردم، وحشت شکنجه‎آور عازم گشتن. حتی وقتی با امید به رفع خستگی یا با شادی یک دیدار مطلوب به مناطقی آشنا و دوستداشتنی می‎رانم باز هم این وحشت را مانند یخبندان در قلب احساس می‎کنم. هیچ چیز مانند عازم گشتن افکارم را چنین به مرگ نزدیک نمی‎سازد. چمدان‎هائی که مانند تابوت‎ها آنجا قرار دارند، دیدن عجله در چشمان مردمی که به من کمک می‎کنند، عظمت باشکوه نشسته بر تمام چیزهائی که قصد ترک کردن‎شان را دارم، خلاصه تمام آنچیزهائی که مرا با شدت از خودم به بیرون پرتاب می‎کنند دلتنگ و بی نهایت غمگینم می‎سازند. من در ایستگاه راه‎آهن برای دور کردن این تصاویر غم‎انگیز در حالیکه به این سو و آن سو قدم می‎زدم هرچه را که می‎آمد و می‎رفت تماشا می‎کردم، همه آن ناشیگری‎های شتاب‎زده‎ای را که به ایستگاه‎های راه‎آهن چهره تیمارستانی عظیم می‎بخشند. من تلاش کردم خود را با تماشای چهره‎های مختلف خنده‎دار با کلاه سفر انگلیسی سرگرم کنم که نمی‎دانستند به کجا باید بروند و نفس نفس زنان به راهروها و واگن‎ها هجوم می‎بردند، خود را اینجا پنهان و دفن می‎کردند تا بلافاصله پس از آن مانند فراریان ارتش شکست خورده‎ای که تصور می‎کنند یک پناهگاه امن پیدا کرده‎اند به جای دیگری هجوم برند. من با دیدن صحنه‎هائی از این دست تلاش می‎ورزم حسم را برای کاریکاتور خالص کنم تا متوجه نشوم که هسته اصلی ملالت و سرمای وحشتناکی در خود نهان دارد ...

به این ترتیب در حال پرسه زدن در آن اطراف به گروه سه نفره‎ای برخوردم که مقابل یک واگون درجه سه ایستاده بودند. آنجا بانوئی پیر در لباسی کاملاً سیاه ایستاده بود. شال کشمیر فقیرانه‎ای شانه باریکش را که گه‎گاهی توسط سرفه تکان می‎خورد می‎پوشاند. یک مرد و یک زن او را همراهی می‎کردند. مرد ظاهری عادی داشت. زن لاغر و خشکیده بود، در چشمانش نور سفیدی از فهرست اعداد و ارقام قرار داشت و صورت خاکستری رنگ زودتر از موقع چروکیده شده‎اش دارای فک‎های به جلو آمده بود.

بانوی پیر آه می‎کشد: "آخ، فرزندان بیچاره‎ام! حالم خیلی بد است ... حالم اصلاً خوب نیست! ..."

مرد او را تسلی می‎دهد: "این چه حرفیه! اینها همه توهمند ... حال شما خیلی خوب است ... حال شما خیلی بهتر شده است."

زن می‎افزاید: "بله همینطوره. اما البته تو باید همیشه ضجه و زاری کنی."

بانوی پیر با کشیدن آهی که توسط سرفه ناگهان پاره می‎شود صحبت او را قطع می‎کند: "اصلاً ضروری نبود که امروز عزیمت کنم ... آخ، خدای من! من حس می‎کنم که قراره اتفاقی برام رخ بده."

"سرماخوردگی به این بی‌اهمیتی چه خطری می‎تونه داشته باشه؟ اصلاً چیز مهمی نیست!"

"نه، نه ... اصلاً ضروری نبود که من عزیمت کنم ... اما من براتون زحمت ایجاد می‎کردم ... من براتون بار بودم ..."

"اما نه ..."

مرد حرف زن را قطع می‎کند: "شما احتیاج به اقامت در روستا و هوای خوب دارید. اگر اینطور نبود می‎تونستید پیش ما بمونید."

"آخ، کاش من حداقل قبلاً آب مرغ می‎نوشیدم ــ من خودمو خیلی ضعیف احساس می‎کنم."

زن تیز و برنده پاسخ می‎دهد:

"این فقط تقصیر خودته. تو آماده نشده بودی، تو می‎تونستی از حرکت قطار عقب بمونی."

مرد می‎گوید: "بدون شک. دیگه وقتی باقی نمونده بود."

بانوی پیر آه می‎کشد. یک قطره اشگ از پلک‎های متورم سرخ شده‎اش می‎چکد.

"خدای من، خدای من! من نمی‎دونم چرا سرم اینطوری شده ... همه چیز داخل سرم می‎چرخه ..."

مرد به شوخی می‎گوید: "مادرزن، شما زنجره دارید، چیزی که شما در سر دارید زنجره است."

بانوی پیر دوباره آه می‎کشد.

"آخ، اگر قبل از عزیمت فقط من کمی آب مرغ می‎نوشیدم."

"اما تو همراه خودت چیزهای زیادی داری! سوپ را در ورسای می‎خوری."

"خدای من، خدای من! من حس می‎کنم که برایم اتفاقی خواهد افتاد ... شاید قرار باشه که در راه بمیرم، کاملاً تنها! ..."

"اما ... مادر، حرف‎های ابلهانه نزن! سوار شو، بدرود!"

"بدرود، دخترم!"

بازرس قطار بانوی پیر را با فشار داخل واگون می‎کند و او را مانند بسته پستی در گوشه‎ای قرار می‎دهد.

"بدرود مادرزن!"

"بدرود در آسایش زندگی کنید ... خدا نگهدارتون، فرزندانم!"

بعد از بسته شدن درهای قطار اشگ بانوی پیر جاری می‎گردد.

بازرس با به صدا درآوردن زنگوله‎ای مسافران را به داخل گشتن به کوپه‎ها دعوت می‎کند. من جایم را در اختیار می‎گیرم و تا جائیکه می‎توانستم راحت می‎نشینم.

این صحنه مرا منقلب ساخته بود؛ و یک تصویر خاکستری رنگِ تازۀ دیگر به تمام تصویرهائی که همیشه عازم گشتن در من زنده می‎سازند افزوده می‎گردد. من نمی‎خواستم بیشتر به این جریان فکر کنم و با امید رها ساختن خود از خویش و به دور ساختن این صحنه غم‌انگیز از سرْ کتابی از چمدانم برمی‎دارم. اما خواندن برایم غیرممکن بود ... در بین خطوط کتاب و چشمانم مرتب چهره رنگ‌پریدۀ بانوی پیر و چهرۀ بی‌عاطفه آن دو ظاهر می‎گشت ... و سپس دوباره مرتب آن دو را در حال رفتن می‎دیدم ... من پشت آن دو قاتل را می‎دیدم ...

من در ورسای، جائیکه ما یک ربع توقف داشتیم پیاده می‎شوم و احساس همدردی مرا به جلوی واگون بانوی پیر هدایت می‎کند. در این لحظه او بیهوش بود و مردم برای به هوش آوردنش تلاش می‎کردند. یک نفر چند قطره از آب مرغی که با عجله از آشپزخانه رستوران ایستگاه قطار آورده بودند برای نوشیدن به او می‎دهد. او دوباره به خود می‎آید و می‎گوید: "ممنون، ممنون! حالا حالم بهتر شده است، حالا حالم خوب است!"

و واقعاً به نظرم چنین می‎آمد که انگار گونه‎هایش رنگ گرفته‎اند، که انگار خون با سرعت بیشتری در جریان است. همچنین نگاهش هم کمتر خیره بود، کمتر دور ...

من دوباره داخل کوپه‎ام می‎شوم. بانوی پیر احتمالاً آنطور که من فکر می‎کردم بیمار نبود. فقط یک ضعف، همه جریان این بود! حالا او، این مادرزن، عاقبت به خواب خواهد رفت! ...

هوا تاریک شده بود. من دیگر به بانوی پیر نمی‎اندیشیدم و تمام شب را آرام با ریتم خواب‎آورنده حرکت سریع قطار روی مخده خوابیدم.

من در رِن جائیکه باید از قطار پیاده می‎شدم از خواب بیدار گشتم. هنوز نیمه‌خواب و بدون آنکه به آنچه در کنارم رخ می‎داد توجه کنم به دنبال باربر می‎رفتم ... من سایه‎ها را در حال عجله می‎دیدم، سایه‎هائی که مانند قامت‎های رؤیایی از کشورهای کم نور دور هم جمع می‎گشتند. ناگهان باربر در مقابل یک گروه توقف می‎کند. برخی از مردم با حرکات پر جنب و جوش فریاد می‎زدند: "چه شده است؟ چه اتفاق افتاده؟ چه اتفاق افتاده؟"

یک مسافر فریاد می‎کشید: "یک پزشک! سریع یک پزشک!"

من از باربر می‎پرسم: "اتفاق بدی افتاده؟"

باربر جواب می‎دهد: "خیر. فقط بخاطر یک زن است که در قطار مرده ... بخاطر یک پیرزن."

من با عجله به سمت واگونی می‎دوم که جلویش توده‎ای از نوزده آدم کنجکاو سرهایشان را با هم داخل آن کرده بودند، همگی با این آرزو که مرده را ببینند.

"لطفاً راه باز کنید، راه باز کنید!"

و من دو کارمند راه‎آهن را دیدم که جسد را، یکی با گرفتن زیر بغل و دیگری با گرفتن پاها، نگاه داشته بودند و از کنارم حمل کردند. من شال ترمه فقیرانه بانوی پیر و چهره رنگ‎پریده‎اش را دوباره شناختم. او کاملاً خشک و سرد شده بود.

دو مسافر در کنار من می‎پرسند: "آیا این یک مرگ ناگهانی بوده یا یک جنایت؟"

من می‎گویم: "یک جنایت. یک قتل ... یک قتل واقعی. من این را می‎دانم."

و در حالی که دندان‎هایم از رعشه به هم سائیده می‎گشتند با لحنی که تعجب فراوان تماشاگران این صحنه را باعث شد گفتم:

"سرماخوردگی به این بی‌اهمیتی چه خطری می‎تونه داشته باشه؟ اصلاً چیز مهمی نیست! ..."