دفتر خاطرات یک پسربچه.

من و گوسالهُ کوچک.

من شرط می‎بندم که هیچکس بخاطر روزهای گرم روشنی که بلافاصله پس از عید پاک شروع شده‎اندْ چنین خوشحال نگشته، آنطور که من، یعنی موتل و گوسالۀ کوچکِ همسایه که من او را <میش> می‎نامیدم خوشحال گشتیم.

ما پرتوهای خورشید اولین روز گرم پس از عید پاک را همزمان احساس می‎کردیم؛ ما با هم عطرِ اولین علفِ سبز بیرون آمده از زمینِ تازه آزاد گشته از برف را بو می‎کشیدیم. همچنین ما با هم از سوراخ‎های تنگ و تاریک‎مان بیرون آمده بودیم؛ من، از اتاق سرد مرطوبی که در آن همیشه بوی خمیرمایه، سرکه، دود، آبِ پس مانده و دارو می‎داد؛ و گوسالۀ کوچک، از یک بوی تعفن بدتری جان سالم به در برده بود، از یک اصطبل تاریکِ کثیفْ با دیوارهای کجِ کرم‎خورده‌ای که از میان‎شان در زمستان برف و در تابستان باران نفوذ می‎کرد.

ما پس از رسیدن به جهان آزادِ خدا شادیِ بزرگ‎مان را ابراز می‎کنیم. من دست‎هایم را می‎گشایم، دهانم را باز می‎کنم و هوایِ تازۀ گرم را تنفس می‎کنم؛ به نظرم می‎رسید که انگار مرا چیزی به بالا می‎کشد، به سمت آسمان آبی رنگ، با ابرهای سفید و در حال حرکتْ و پرندگان کوچکی که ظاهر می‌شوند و دوباره ناپدید می‎گردند. از سینۀ سرشارم ناخودآگاه یک ترانه بیرون می‎جهد، یک ترانۀ بدون کلام، بدون نُت، بله، بدون ملودی؛ اما شادتر از آن آوازهائی طنین می‌انداخت که پدرم، حاذنِ کنیسه، جمعه‎ها عادت به خواندن داشت.

<میش>، گوسالۀ کوچکِ همسایهْ شادی‎اش را به نوع دیگری ابراز می‎کرد. قبل از هر چیز پوزۀ سیاهِ مرطوبش را در پشتۀ زباله فرو می‎کرد، دو/سه بار پاهای کوچک جلوئی را به زمین می‎کشید و به آن خراش می‎انداخت، دُمش را به بالا بلند می‎کرد، با هر چهار پا به هوا می‎جهید و یک <معع>یِ خفه از گلو خارج می‎ساخت. این صدا برایم چنان مفرح بود که سعی می‎کردم از او تقلید کنم. در این وقت گوساله به سمت من می‎آمد، مرا بو می‎کشید، گلویش را به جلو می‎آورد، مرا با چشمان گردِ هوشمندش نگاه و طوری <معع> <معع> می‎کرد که انگار از اینکه زبانش را تقلید می‎کنم خوشحال است. او شروع به جهیدن می‎کرد، من هم همینطور. او می‎رقصید، من هم می‎رقصیدم. من هر حرکت حیوان کوچک را، هر ژستش را، تکان سر و <معع> <معع> کردن او را تکرار می‎کردم ...

چه کسی می‎داند که این بازی چه مدت می‎توانست ادامه یابدْ اگر چیزی از پشت ناگهان گردنم را نمی‎گرفت؛ ــ این مشتِ برادر بزرگ‎ترمْ الیا بود.

"تو باید نابود شوی! یک پسر هفت ساله باید با یک گوساله بازی کند! فوری به خانه می‎روی، رذلِ به درد نخور! صبر کن فقط، پدر به تو حالی خواهد کرد!"

*

حرف پوچ! پدر به من هیچ چیز حالی نخواهد کرد، برای من هیچ اتفاقی نخواهد افتاد، چون پدر بیمار بود. او از زمان جشن <سوکا> دیگر در کنیسه پیشنمازی نمی‎کرد، او ساعت‎ها سرفه می‎کند. یک دکترِ سیاه و چاق با سبیل سیاه و چشمان خندان پیش ما به خانه می‎آمد. یک مرد شوخ. او مرا مرد کوچک می‎نامید و بر روی شکمم می‎زد. او همیشه به مادر هشدار می‎داد که مرا با سیب‎زمینی تغذیه کند و توصیه می‎کرد به بیمار بجز سوپِ گوشت و شیر چیزی ندهد ... مادر با دقت گوش می‎کرد، اما وقتی او می‎رفتْ صورتش را با پیشبند پنهان می‎ساخت و شانه‎ها و پشتش به شدت تکان می‎خوردند. سپس چشم‎هایش را پاک می‎کرد، الیا را به سمتی می‎خواند، و آنها با هم زمزمه می‎کردند. من گفتگوی آنها را نمی‎فهمیدم، اما به نظرم می‎رسید که آنها بحث می‎کنند. مادر می‎خواست او را متقاعد سازد به جائی برود، اما او نمی‎خواست برود و می‎گفت:

"من ترجیح می‎دهم قبل از خواهش کردن از این افراد بمیریم!"

مادر به او پاسخ می‎داد: "زبانت را گاز بگیر، دیوانه! این حرف‎ها چیست که تو می‎زنی!" بعد دندان‎هایش را به هم می‎فشرد و دست‎هایش را می‎جنباند، طوریکه انگار می‎خواهد او را تکه تکه کند؛ اما در لحظۀ بعد دوباره نرم می‎شد و می‎گفت:

"پس چکار باید بکنم پسر عزیز، من برای پدر متأسفم. آدم باید او را به نحوی نجات دهد."

الیا با نگاه کردن به کمد آینه‎دار می‎گفت: "ما باید چیزی را بفروشیم!"

مادر هم نگاهش را به کمد می‎انداخت، چشم‎هایش را پاک می‎کرد و می‎گفت:

"چه چیز را باید فروخت؟ روح خود را؟ دیگری چیزی برای فروختن وجود ندارد. شاید این کمد خالی را؟"

"چرا که نه؟"

مادر فریاد می‎زد: "حقه‌باز! تو به که رفته‌ای؟"

مادر دوباره خشمگین می‎گشت، گریه می‎کرد، فریاد می‎کشید، دوباره چشم‎هایش را پاک می‎کرد و دوباره خود را آرام می‎ساخت. این هربار وقتی باید چیزی فروخته می‎شد تکرار می‎گشت. زیرا تمام وسائلی که زمانی در اتاق قرار داشتند بخاطر نجات پدر فروخته شده بودند. کتاب‎ها، شال نقره‎دوزی شده، دو لیوانِ آب طلا داده شده، سه سینی و دو قاشق نقره‎ای، لباس ابریشمیِ مادر و تمام مبلمانی که قبلاً در اتاق قرار داشت.

کتاب‎ها را مایکلِ کتابفروش می‎خرید، یک یهودی با یک ریش کمْ که بی‎وقفه موی ریشش را می‎کَند.

الیا قبل از آنکه مایکل به ما افتخار بازدید دهدْ سه بار برای آوردنش پیش او رفته بود. مادر با اشارۀ انگشت او را متوجه می‎سازد که باید آهسته صحبت کند تا پدر نشنوَد. مایکل فوری می‎فهمد، سرش را به سمتِ قفسه بالا می‎گیرد، موی ریشش را می‎کَند و می‎گوید:

"خب، نشان دهید، چه دارید!"

مادر به من اشاره می‎کند که روی میز بروم و کتاب‎ها را یکی یکی پائین بدهم. من چنان عجله می‌کنم که سکندری می‎خورم و می‎افتم و ماهرانه پشتک می‎زنم. برادرم الیا برای اینکه بار دیگر پشتک نزنم چند ضربه به من می‌زند و سپس به تنهائی بر روی میز می‎رود و کتاب‎ها را پائین می‎آورد. مایکل با یک دست کتاب‎ها را ورق می‎زد و با دست دیگر موی ریشش را می‎کَند و در این حال نظراتش را بیان می‎کرد: او از هر کتاب ایراد می‎گرفت: اولی جلد بدی داشت، دومی را موش جویده بود، سومی را بید خورده بود، چهارمی اصلاً به درد نمی‎خورد. بعد از آنکه او تمام کتاب‎ها و جلد کتاب‎ها را نگاه می‎کندْ می‎گوید:

"اگر شما نسخۀ کامل از <میشنا> می‎داشتید آن را مطمئناً می‎خریدم!"

مادر رنگش می‎پرد، اما برادر الیا با چهرۀ سرخ گشته به کتابفروش فریاد می‎کشد:

"چرا اول نگفتید که شما فقط <میشنا> می‎خرید؟ چرا تمام مدت ما را دست انداختید و ما را به سرگیجه واداشتید؟"

مادر می‎گوید: "ساکت!"

از اتاق کناری یک صدای گرفته شنیده می‎شود: "آنجا چه کسی است؟"

مادر پاسخ می‎دهد: "هیچکس!" بعد برادر را پیش پدر می‎فرستد و شروع می‎کند با مایکل به چانه زدن. مطمئناً کتاب‎ها را به قیمت ارزانی به او فروخت. وقتی برادر الیا دوباره به اتاق بازمی‎گردد و می‎پرسد: "چقدر؟" مادر پاسخ می‎دهد: "به تو ربطی ندارد." مایکل اما کتاب‎ها را با عجله جمع می‌کند ــ آنها تقریباً کتاب‎های دعا بودند ــ، آنها را در کیسه‎اش می‎ریزد و با عجله می‎رود.

*

مضحک‎ترین اتفاق هنگام فروش کمد می‎افتد. ذهنم نمی‎خواست بپذیرد که کمد می‎تواند دور شود. من همیشه فکر می‎کردم که کمد در کنار دیوار اتاقْ از داخل زمین رشد کرده است. وانگهی مادر دیگر نمی‎توانست نان، شیرینی شبات، بشقاب‎ها، قاشق و چنگال‎هایِ قلعی (دو قاشق و چنگال نقره‎ای ما فروخته شده بودند) را جائی قرار دهد و درب آن را قفل کند. هنگامیکه ناچمنِ نجّار آمد و کمد ما را با وجب بزرگِ دست کثیفش اندازه‎گیری کردْ من از خودم پرسیدم <مادر کجا باید در عید پاک نان فطیر را نگهدارد؟>. نجّار ادعا می‎کرد که کمد از میانِ در بیرون نمی‎رود و برای اثبات آنْ پهنای کمد و پهنای در را نشان می‎دهد.

الیا می‎پرسد: "پس کمد چطور داخل اتاق شده است؟"

ناچمن با عصبانیت پاسخ می‎دهد: "از کمد بپرس! من از کجا باید بدانم؟ آدم آن زمان آن را به داخل حمل کرده و کمد داخل شده، آدم باهوش."

یک کلمه باعث گفتن کلمۀ دیگر می‎گشت، آنها شروع به جر و بحث می‎کنند و چیزی نمانده بود که به هم کشیده بزنند. وقتی برادرم الیا عصبابی می‎گشت آدم می‎توانست به وحشت بیفتد. او حریفش را همیشه با کشیده تهدید می‎کرد، اما عاقبت جر و بحث با کشیده خوردن برادرم به پایان می‎رسد. گرچه او نسبت به سنش یک انسان بالغ و سبیلش هم سبز شده بودْ اما اندامی باریک و کوچک داشت. مردم او را <کوچولو> می‎نامیدند. <شاهنه پچه> عادت داشت در باره برادرم بگوید که او فقط به اندازۀ چند سر از یک سگ بزرگ‎تر است. اما صبر کنید! شما هنوز  شاهنه پچه و همچنین شوهرش را نمی‎شناسید. شوهرْ صحاف است، چشم چپش چپ است، موجچه نامیده می‎شود و بطور وحشتناکی بدجنس است. وقتی او مشغول کارش است اجازه نمی‎دهد کسی داخل شود. اما خوشبختانه او همیشه کار برای انجام دادن ندارد. او حتی اغلب بیکار پرسه می‎زند. او با ما مشترکاً در خانه زندگی می‎کند. نیمی از خانه به او تعلق دارد و نیمی به ما. من نمی‎دانم این تقسیم‎بندی به چه نحو انجام شده است، اما من می‎دانم که ما نیمی از خانه را به قیمت سی و سه روبل فروخته‎ایم و با این پول یک گاو برای پدر خریده‎ایم. این را دکترِ سیاه به ما توصیه کرده بود ... این گاوْ مادر گوساله‎ای است که من از او برایتان تعریف می‎کنم. بنابراین من گوساله را مدیون دکتر هستمْ اما خودِ دکتر را دوست ندارم. مادر هم او را دوست ندارد. من این را از کجا می‎دانم؟ از یک گفتگو که استراق سمع کردم. من می‎خواهم گفتگوی بین مادرم و برادر الیا را کلمه به کلمه بازگو کنم.

مادر: "چه دکتری!" ــ

الیا: "چه مشکلی با دکتر داری؟ آیا او دکتر بدی است؟"

مادر: "من کی گفتم که او دکتر بدی است؟ من فقط می‎گم که او دکتر عجیبی است."

الیا: "چرا؟"

مادر: "وقتی یک دکتر پیش بیمار می‎رودْ برایش دارو تجویز می‎کند. او فقط سوپ گوشت و شیر توصیه می‎کند. چند بار از او خواهش کردم که دارو تجویز کندْ اما او این کار را نمی‎کند. آیا این یک دکتر است؟"

الیا: "پس چرا می‎گذاری که بیاید؟"

مادر: "پس چه کسی را بگذارم بیاید؟"

الیا: "آیا به اندازه کافی دکتر وجود ندارد؟"

مادر: "بقیه پول می‎گیرندْ اما او مجانی می‎آید."

الیا: "خبْ بیشتر از این چه می‎خواهی؟"

مادر: "من چه می‎خواهم؟ من می‎خواهم پدر را نجات دهم."

الیا: "چرا او را نجات نمی‎دهی؟"

مادر: "با چه چیزی؟ با ده انگشت؟ یا با دیوارهای خالی؟"

حالا من می‎خواهم دوباره به کمد آینه‎دار برگردم.

مادر پس از نزاع برادرم با نجار شروع به گریستن کرده بود، کاملاً آهسته، برای اینکه پدر آن را نشنود.

او به برادر الیا می‎گوید: "تو برای پدرت متأسف نیستی، تو خریداران را می‎رانی."

برادرم الیا به چهره‎اش حالتی می‎دهد که آدم نمی‎توانست بفهمد آیا او گریه می‎کند یا می‎خندد، و می‎گوید:

"خریدار؟ چنین خریدارانی باید کاملاً نزدیک به هم کاشته شوند و ناکافی جوانه بزنند!" با این حال به اصرار مادر پیش ناچمن می‎رود و پس از مدت کوتاهی همراه با نجار و دو پسرش برمی‎گردد. ناچمن بالای کمد را محکم می‎گیرد و دو پسر دو طرف او می‎ایستند. نجار فرمان می‎داد: "کوپل برو کنار" "مِندل برو سمت راست!" "کوپل عجله نکن!" "مِندل محکم نگهدار! مواظب باش پسر احمق!"

مادر و الیا بی‎حرکت ایستاده و به دیوار لختِ پوشیده شده از تارهای عنکبوت خیره شده بودند. آنها گریه می‎کردند. چه شده بود؟ آنها بجز گریه کردن کار دیگری نمی‎توانند. در این وقت ناگهان یک صدایِ بلند شنیده می‎شود. شیشه شکسته بود، نجار و پسرهایش شروع به فحش دادن می‎کنند و تقصیر را به گردن همدیگر می‎انداختند. پدر سر و صدا را می‎شنود و با صدای گرفته‎اش از بستر بیماری می‎پرسد:

"آنجا چه اتفاقی افتاده است؟"

مادر پاسخ می‎دهد: "چیزی نیست، چیزی نیست!" و در را می‎بندد. ما اما می‎شنیدم که چگونه نجار به پسرهایش فحش می‎دهد:

"تکان بخورید مردهای لعنتی! شماها طوری می‎خزید که انگار پاهای سُربی دارید. خرس‎هایِ خالص! شیطان باید شماها را ببرد! گردن‎هایتان باید بشکند!"

مادر در اتاقِ خالی باقی مانده بود و چشم‎هایش را پاک می‎کرد. اتاق بدون کمدْ مانند انسانی دیده می‎گشت که کاملاً لختش کرده باشند. یک عنکبوت بر روی دیوارِ پر لکهْ برای نجات جان خود پا به فرار گذارده و تا جائیکه می‎توانست سریع می‎دوید!

مادرم و برادر الیا هنوز آنجا ایستاده بودند و گریه می‎کردند. خنده‎دار است! آنها با کوچک‎ترین مناسبتی گریه می‎کنند! من دیدنِ گریۀ دیگران را دوست ندارم. من ترجیح می‎دهم پیش گوساله‎ام بروم و با او بازی کنم.

*

یک روز صبح مادرم با چین دادن به پیشانی و در حالیکه به دیوارهای لخت نگاه می‎کرد از برادر الیا می‎پرسد: "چه کار دیگری باید انجام داد؟" ما هر دو نگاه‎هایش را دنبال می‎کردیم. الیا با تأسف فراوان به من نگاه می‎کند و می‌گوید: "برای لحظه‎ای برو بیرون. من باید با مادر در باره چیزی صحبت کنم."

من با یک جست در خیابان پیش گوسالۀ همسایه بودم. در این اواخر گوساله بطور چشمگیری رشد کرده و زیباتر شده بود؛ پوزۀ سیاهش دوستداشتنی‎تر دیده می‎شد؛ چشم‎های گردِ هوشمندش بسیار عاقلانه به نظر می‎رسیدند و انتظار می‎کشیدند که آیا نمی‎خواهد کسی به او غذا بدهد؛ <میش> دوست داشت که آدم با دو انگشت زیر گردنش را بخاراند.

الیا صدا می‎زند: "موتل! باز هم خودت را با گوساله مشغول کردی؟ آیا نمی‎تونی یک لحظه بدون بهترین دوستت زندگی کنی؟" اما او من را نمی‎زندْ بلکه دستم را می‎گیرد و پیش رب هیرش‌ـ‌‎بر رهبر کُر می‎برد.

برادر الیا می‎گوید "پیش هیرش‌ـ‌‎بر به تو خیلی خوش خواهد گذشت، تو آنجا غذای خوب خواهی خورد ... پیش ما در خانه وضع بد است. پدر در بستر بیماری افتاده، آدم باید برای نجات او تا جائیکه ممکن است هر کاری بکند ..."

الیا با گفتن این کلمات دکمهُ کتش را باز می‎کند و جلیقه‎اش را نشان می‎دهد.

"اینجا را نگاه کن، من یک ساعت داشتم، یک هدیه از پدرزنم (الیا نامزد شده بود)، من آن را فروختم! اگر پدرزنم آن را بفهمد تمام جهان را زیر و رو می‎کند!"

من خدا را شکر می‎کردم که پدرزن تا حالا متوجه نشده و تمام جهان را زیر و رو نکرده است! در غیر اینصورت چه بر سر گوساله، حیوان بیچاره می‎آمد!

این نقشه بدی نبود! من می‎توانستم نزد هیرش‌ـ‌بر تعلیم ببینم و غذای خوب برای خوردن داشته باشم. ما در این اواخر در خانه تقریباً هیچ چیز نمی‎خوردیم. وقتی چیزی وجود داشتْ در مقابل پدر بیمار قرار داده می‎شد، برای نجات دادنش. فقط گوساله باعث تأسفم بود، من دلم برایش تنگ خواهد گشت.

الیا که رفتارش با من هر لحظه ملایم‎تر می‎گشت به من می‎گوید: "ما رسیدیم."

*

هیرش‌ـ‌بر آواز خواندن را دوست داشت. او خودش نمی‎توانست آواز بخواند ــ آنطور که پدرم ادعا می‎کرد ــ اما او خوب می‎دانست که چطور باید آواز خواند. او یک گروه کُر پسرانۀ پانزده نفره داشت که با آنها بسیار جدی رفتار می‎کرد. هنگامیکه هیرش‌ـ‌بر صدای من را می‎شنود گونه‎ام را نوازش می‎کند و به من توضیح می‎دهد که یک صدای سوپرانو دارم.

برادرم می‎گوید: "یک صدای باشکوه" و سپس مدت زیادی با هیرش‌ـ‌بر چانه می‎زند، یک بیعانه می‎گیرد و هنگام رفتن به من می‎گوید که می‎توانم حالا اینجا بمانم، به من توصیه می‎کند که از هیرش‌ـ‌بر اطاعت کنم و بیش از حد دلواپس نباشم.

گفتنش آسان است: "دلواپس نشو ..." اما آیا ممکن است که آدم دلواپس نشود؟ در بیرون تابستان است، خورشید در حال سوختن است، آسمان مانند کریستال خالص است، خاک مدت‎هاست که خشک شده است، در مقابل خانۀ ما بلوک‎های چوبِ رب ژوسی قرار دارند ... چون این رب ژوسی قصد داشت برای خود یک خانه بسازد و گذاشته بود بلوک‎های چوب را در مقابل خانۀ ما قرار دهند. مادرم بخاطر این کار عصبانی بود. او می‎گفت: "آدم باید بر روی سَر بخزد. از خدا نمی‎ترسند!" برادرم الیا می‌خواهد به او کشیده بزند. آن هم به رب ژوسی، به رب ژوسیِ ثروتمند می‎خواهد کشیده بزند! اما موقتاً به تهدید کردن ختم می‎شود، و بلوک‎های چوب دست‎نخورده برابر خانۀ ما باقی می‎ماند. این کار برای من و همچنین برای گوساله کار درستی‎ست. من برای رب ژوسیِ میلیونر یک زندگی سالم و طولانی آرزو می‎کنم! من می‎توانم از چوب‎ها برای خودم یک قلعه بسازم. در میان بلوک‎هاْ گزنه، گل خار و گیاه مروارید رشد می‎کند. گوساله آنها را می‎خورد. گوساله همه چیز می‎خورد، حتی نخ‎های بافته شدۀ آویزان به شال‎های یهودی را. یک روز غرق گشته در افکار میان بلوک‎ها نشسته بودم و به آسمان آبی رنگ نگاه می‎کردم. ناگهان احساس می‎کنم که چطور کسی نخ‎های بافته شدۀ آویزان به شالم را می‎کشد. چه کسی می‎تواند باشد؟ من سرم را به جلو می‎برم و می‎بینم، گوساله‎ام با لذت زنگوله‎های نخی بافته شدۀ شالم را می‎جود و در این حال آن را می‎بلعد. یک خوش‎شانسی که در اثر فریاد من برادرم الیا می‎آید. او نخ‎های بافته شده را از دهان گوساله بیرون می‎کشد، اما من را طوری کتک می‎زند که آن را مدت طولانی از یاد نخواهم برد.

آیا فکر می‎کنید که برادرم الیا آدم بدی است؟ خدا نکند، او آدم بدی نیست، فقط تندخوست!

اما من فقط با گوساله دوست بودم! چطور می‎توانست دلم برایش تنگ نشود؟

*

تقریباً سه هفته از اقامتم در پیش هیرش‌ـ‌بر می‎گذرد و من هنوز مجبور به آواز خواندن نبودم.

من یک مشغولیت دیگر دارم: من باید آب پس مانده را دور بریزم، آب بیاورم، اتو را گرم کنم ... چون هیرش‌ـ‌بر خیاطِ زنانه است. موی درازش همیشه پر از نخ سفید و پنبه است. او چه دستی دارد ... باید دست‎هایش خشک و از بدنش جدا شوند! و انگشتش مانند سوزن است! وقتی گوش کسی را بگیردْ آدم آن را بد جوری احساس می‎کند! زنش مینزه نامیده می‎شود، او آبله‎گون است و تمام چهره‎اش را ککمک پوشانده. او بدجنس نیست، او کتک نمی‎زند، اما مدام فحش می‎دهد و از بدترین کلماتِ برای فحش دادن استفاده می‎کند ... وقت غذا خوردن به دهان آدم نگاه می‎کند و هر لقمه را می‎شمرد. آنها دارای فرزند نیستند، فقط یک انسان بیچاره، یک دوبشه. من نمی‎دانم او چند سال دارد. دوبشه فلج است، یک آدمِ فلج عجیب و غریب. و او سنگین است ... سنگین‎تر از من ... من وقت راه رفتن در کنار او مریض می‎شوم. او اصلاً نمی‎تواند راه برود، زیرا پاهای کاملاً خمیدۀ عجیبی دارد. آدم باید همیشه او را حمل کند. دوبشه را از اولین روز به من تحویل دادند: بیا، او را حمل کن! ... دوبشه مرا بطرز وحشتناکی دوست دارد. او با بازوهای خمیدۀ باریک و سردش مرا در آغوش می‎گیرد و اصلاً نمی‎خواهد از آغوشم پائین بیاید.

"کیکا‌ـ‌کی، کیکا‌ـ‌پی!" ــ این زبان او است. آیا می‎دانید که معنی آن چیست؟ ... اگر شماها هجده سر می‎داشتید باز هم نمی‎توانستید آن را حدس بزنید! ... آیا فکر می‎کنید که او در شب می‎خوابد؟ ابداً! او چشم‎هایم را درمی‎آورد، به کنار گردنم می‎خزد ... "کیکا‌ـ‌کی، کیکا‌ـ‌پی!" ... فکر می‎کنید او چه می‎گوید؟! این یعنی ... من باید او را تاب بدهم. دوبشه مرا بطرز وحشتناکی دوست دارد: وقتی من غذا می‎خورم همه چیز را از دستم می‎کشد: "کیکو‌ـ‌پی! ــ یعنی بده اینجا!" ... من دلم برای خانه تنگ شده است ... غذا هم در اینجا چیز خاصی نیست ... فردا تعطیل است ... عید پنجابه. قورباغه‎ها آواز می‎خوانند: کوآک، کوآک، کوآک ... آنها مرا به خانه می‎خوانند، به سوی بلوک‎های چوب، به سوی گوسالۀ کوچک نازنین! حیوان کوچکِ خوب هم من را فراموش نکرده است. به مهمانی پیش من آمده است و با چشم‎های خوبش مرا نگاه می‎کند و می‎گوید: "با من بیا!"، ما به سمت رودخانۀ کوچک می‎رویم. من پاچۀ شلوارم را بالا می‎زنم و درون آب می‎پرم! من در رودخانه هستم، من شنا می‎کنم ... گوساله به دنبال من شنا می‎کند ... در آن ساحل زندگی کاملاً طور دیگری‎ست: در آنجا نه یک رهبر گروه کُر وجود دارد، نه یک دوبشه، و نه یک پدر بیمار ...

من از خواب بیدار می‎شوم ــ این فقط یک رؤیا بود! ... آیا باید از آنجا فرار کنم؟ به کجا؟ ... به سمت خانه البته! ... اما هیرش‌ـ‌بر زودتر از من بیدار شده است. او دیاپازون را برمی‎دارد، کنار گوش قرار می‎دهد، با دندان آن را امتحان می‎کند ... سپس به من دستور می‎دهد لباس بپوشم و با او به کنیسه بروم. ما باید امروز در اثنای دعاْ آهنگِ تمرین شده را اجرا کنیم. من در کنیسه برادرم الیا را می‎بینم. او چرا اینجا است؟ او در غیر اینصورت نزدِ قصاب دعا می‎خواند، جائیکه پدر حذان است. برادر الیا مدتی طولانی با هیرش‌ـ‌بر زمزمه می‎کند. هیرش‌ـ‌بر یک چهرۀ خشمگین به خود می‎گیرد. عاقبت او به برادرم می‎گوید: "بسیار خوب!"

الیا به من می‎گوید: "تو با من می‎آیی! تو باید پدر را دوباره ببینی." و ما به خانه می‎رویم. الیا در سایه راه می‎رفت، من اما می‎پریدم، می‎دویدم، پرواز می‎کردم!

الیا می‎گوید: "صبر کن، چرا اینطور عجله می‎کنی؟" و دستم را می‎گیرد. او ظاهراً می‎خواست به من چیزی بگوید.

"می‎دونی، پدر بیمار است، بسیار بیمار ... خدا می‎داند که پایان کار چطور است ... او باید نجات داده شود، اما ما فقیر هستیم ... هیچکس نمی‎خواهد به ما کمک کند ... مادر نمی‎خواهد به هیچ وجه او را به بیمارستان بفرستد ... مادر می‎گوید ترجیح می‌دهد بمیرد تا اینکه او را به بیمارستان بفرستد ... مادر دارد می‎آید! ..."

مادر با دست‎های گشوده به استقبال ما می‎آید. او بطرز طوفانی من را در آغوش می‎گیرد، من اشگ‎های غریبه بر روی گونه‎ام احساس می‎کنم. برادرم الیا به اتاق بیمار می‎رود، من با مادر در خیابان می‎مانم. در زمان کوتاهی یک دایره به دور ما زده می‎شود: همسایۀ ما پچه، دخترش مندله، خواهر شوهرش پرله و دو زن دیگر.

"شماها برای تعطیلات یک مهمان دارید! ما تبریک می‎گوئیم!"

مادر چشم‎های متورمش را پائین می‎اندازد.

مادر به زن‎ها می‎گوید: "یک مهمان، چه مهمانی ... پسر بیچاره‎ام آمده پدر بیمارش را عیادت کند. او هنوز یک بچه است ..." سپس سرش را به سمت همسایه‎مان پچه برمی‎گرداند و با او زمزمه می‎کند:

"این یک شهر است! اگر حداقل یک انسان به این فکر می‎افتاد از او دیدار کند ... بیست و سه سال او پیشنماز بود ... او سلامتی‎اش را قربانی کرد ... من شاید  می‎توانستم او را نجات دهم، اما با چه؟ ... من همه چیز را فروختم، آخرین لحاف را ... پسر را پیش رهبر کُر گذاشتم، همه چیز بخاطر او، همه چیز بخاطر بیمار ..." پچه با تأسف فراوان سر تکان می‎داد، من خود را به این سمت و آن سمت می‎چرخاندم.

"چه کسی را جستجو می‎کنی؟"

بجای من پچه پاسخ می‎دهد: "چه کسی را می‎تواند این آدم به درد نخور جستجو کند؟ احتمالاً گوساله را." و سپس من را دوستانه مخاطب قرار می‎دهد:

"آه پسر عزیز، گوساله دیگر آنجا نیست! باید به قصاب فروخته می‎شد؛ غذا دادن به یک گاو به اندازه کافی سخت است. از کجا باید برای دو گاو غذا پیدا کرد؟"

پس بنابراین یک گوساله هم در پیش او یک گاو است؟

این پچه یک زن عجیب است، همه جا بینی‎اش را داخل می‎کند؛ او باید بداند که آیا ما امروز نانِ شیری برای نهار داریم.

مادر می‎پرسد: "برای چه می‎خواهید این را بدانید؟"

پچه پاسخ می‎دهد: "فقط همینطوری" و از زیر پارچه یک قابلمۀ شیر به سوی مادر نگهمیدارد.

مادر با هر دو دست آن را رد می‎کند.

"رحمت بر شما پچه! شما چکار می‎کنید؟ مگر ما گدا هستیم؟ آیا مگر ما را نمی‎شناسید؟"

پچه خود را توجیه می‎کند: "اتفاقاً چون من شما را می‎شناسم به خودم اجازه دادم این کار را بکنم. گاو عزیز ما به تازگی بطور غیر منتظره بهبود یافته است، ما خدا را شکر ماست و کره داریم. من به شما کمی قرض می‎دهم، اگر خدا بخواهد آن را به من پس خواهید داد ..."

پچه هنوز مدتی طولانی با مادر صحبت می‎کند، من پیش بلوک‎های چوب روبروی خانه می‎روم، به سوی گوساله ... من دلم می‎خواست گریه کنم ... اما خجالت می‎کشیدم ...

مادر با کلماتِ بریده به من می‎گوید: "اگر پدر خواست چیزی از تو بپرسد فقط بگو: ستایش خدا را رواست ... می‎شنوی؟ نه هیچ چیز دیگری، فقط ستایش خدا را رواست!" و برادرم الیا به آن می‎افزاید:

"از هیچ چیز شکایت نکن، داستان تعریف نکن، فقط بگو: ستایش خدا را رواست! ... فهمیدی؟"

الیا مرا پیش بیمار هدایت می‎کند. میز با لیوان‎ها، قوطی‎ها، بادکش‎ها پر شده بود، پنجره بسته بود و اتاق بوی داروخانه می‎داد. به افتخار عید پنجاهه اتاق را با سبزه تزئین کرده و به ستارۀ داوودِ بالای تخت پدر گل آویزان کرده بودند، بر روی کف اتاق سبزه‎های معطر قرار داشتند. برادر الیا این کار را انجام داده بود.

هنگامیکه پدر چشمش به من می‎افتدْ مرا با انگشتِ دراز باریکش پیش خود می‎خواند. الیا مرا به نرمی هل می‎دهد، من به تخت نزدیک می‎شوم. من به زحمت پدر را شناختم. رنگ صورتش پریده بود، موی سفیدش می‎درخشید و چند زلف از مویش مانند موهای فرفریِ مصنوعی به پائین آویزان بودند؛ چشم‎های سیاهش فرو رفته بودند؛ دندان‎ها مانند دندان‎های مصنوعی دیده می‎گشتند؛ گردن آنقدر باریک بود که به نظر می‎رسید سر بدون پشتیانی است. یک خوش‎شانسی که او نمی‎توانست مستقیم بنشیند ... او لب‎هایش را بطور عجیبی تکان می‎داد، طوریکه انگار در حال شنا کردن است. پدر دست داغ با انگشت‎های استخوانیش را روی صورت من می‎گذارد و مانند مُرده‎ای به دهانش حالت خندیدن می‎دهد.

مادر داخل می‎شود و بعد از او دکتر، دکترِ سیاه و شوخ با سبیل دراز. او به من مانند یک دوست قدیمی سلام می‎دهد، به شکمم یک ضربه آرام می‎زند و به شوخی به پدرم می‎گوید: "شما برای تعطیلات یک مهمان دارید، تبریک می‎گویم."

مادر پاسخ می‎دهد: "من متشکرم." و به دکتر چشمک می‎زند، به این معنی که بیمار را تا حد امکان سریع معاینه و برایش چیزی تجویز کند. دکتر سیاه با سر و صدا پنجره را باز می‎کند و به برادر که آن را بسته نگهداشته بود با عصبانیت می‎گوید: "من به شما هزار بار گفتم که پنجره باید باز بماند." الیا مادر را نشان می‎دهد و می‎گوید: "او مقصر است. او نمی‎گذارد پنجره را باز کنم، چون می‎ترسد که بیمار سرما بخورد." دکترِ سیاه ساعتش را بیرون می‎آورد، یک ساعت بزرگ طلائی. الیا طوری به آن خیره می‎شود که دکتر می‎پرسد: "می‎خواهید بدانید ساعت چند است؟ ــ چهار دقیقه قبل از یازده ... ساعت شما چند است؟"

برادر پاسخ می‎دهد: "ساعت من خوابیده" و از نوک بینی تا گردن سرخ می‎شود.

مادر مرتب ناآرامتر می‎گشت و مایل بود که دکتر بیمار را معاینه و برایش دارو تجویز کند. اما دکتر عجله نداشت. او از مادر در باره چیزهای دیگر می‎پرسد: <کِی برادرم ازدواج می‎کند؟ هیرش‌ـ‌بر در بارۀ صدای من نظرش چیست؟ ... و صدای او خوب است، آدم صدا را معمولاً به ارث می‎برد.> مادر مرتب ناآرام‎تر می‎گشت. عاقبت دکتر نیمکت را به سمت تخت بیمار هل می‎دهد و دست خشک و داغ پدر را می‎گیرد.

"خب، حذان، امروز حالتان چطور است، در روز جمعه؟"

پدر با لبخندِ یک مرده پاسخ می‎دهد: "خدا را شکر!"

دکتر می‎پرسد: "خب، آیا کمتر سرفه کردید، خوب خوابیدید؟ ..." و خود را به تخت نزدیک‎تر می‎سازد.

پدر که به سختی نفس می‌کشید پاسخ می‎دهد: "نه، برعکس، من مرتب سرفه می‎کنم و شب هم نمی‎توانم بخوابم ... اما ... خدا را شکر ... روز تعطیلات است ... روز جشن بزرگ ... لذت قانونی ... و یک مهمان هم ... برای تعطیلات داریم ..."

تمام چشم‎ها به <مهمان> دوخته شده بود، من اما چشم را به زمین دوخته بودم، در حالیکه افکارم در بیرون پرسه می‎زد. من به بلوک‎های چوب، به اصطبل، به گوساله که یک گاو شده بود، به رودخانۀ کوچک که در دره سر و صدا می‎کرد و به آسمان آبی فکر می‌کردم.

کسی می‎پرسد‎: "چه جستجو می‎کنی؟"

"گوساله را ..."

"گوساله را؟ آه، فرزندم، گوساله مدت‎هاست فروخته شده است ... ما آن را برای نجات پدر به قصاب فروختیم."

من متأسفانه در افکارم گوسالۀ بیگناه را ذبح گشته می‎دیدم، که با چشمان کاملاً گشاد شده‎اش در حال التماس برای همدردیْ با مهربانی فراوانْ به من نگاه می‎کرد. همه چیز در برابر چشم‎هایم می‎رقصید، اشگ گلویم را به هم می‎فشرد.

همسایۀ ما پچه به مادر می‎گوید: "کودک بیچاره، قلبش بخاطر پدر به درد آمده است."

مادر من را آرام می‎سازد: "گریه نکن پسر کوچکم، خدا یک پدر بزرگی است. اگر او بخواهد می‎تواند پدر را سالم سازد." و خودش گریه می‎کند.

ــ ناتمام ــ