یک دیدار.

ماکس برلند بسیار در سفر بود. او در سال مدام از ووج به مسکو و از مسکو به ووج سفر می‎کرد. او با تمام فروشندگان بوفه ایستگاه‌های قطار آشنا بود و با تمام بازرسان قطار ارتباط نزدیکی داشت. همچنین به دورترین مناطقی می‎رفت که برای یهودیان فقط یک اقامت بیست و چهار ساعته مجاز بود، او در ایستگاه‎های پلیس آزار می‎دید و باید برخی تحقیرها، برخی ناراحتی‎ها را تحمل می‎کرد. تمام اینها بخاطر یهودیت! نه به این خاطر که چون یک یهودیت وجود داشت، بلکه فقط به خاطر اینکه او بدبختانه یک یهودی بود، علاوه بر این او ظاهری واقعاً یهودی داشت، با چهره‎ای شبیه به خدا، بله، شبیه به خدا خلق گشته: با چشمان کاملاً سیاه و براقِ یهودی، موهای کاملاً سیاه مجعدِ یهودی، با تلفظ کاملاً پر سر و صدای یهودی و علاوه بر آن یک بینی، اوه، یک بینی! ...

با این وجود قهرمان ما بخاطر شغلش مجبور بود بینی خود را به تمام جهان نشان دهد، باید صحبت می‌کرد، همیشه دوباره صحبت می‎کرد، خود را همه جا نشان می‎داد و صحبت می‎کرد، ــ زیرا این آدمِ قابل تأسف ــ مسافر بود.

البته او آنچه را که امکان داشت انجام داده بود: ریشش را قربانی کرده بود، دو نوک سبیلش را به بالا پیچانده بود، مانند یک دختر جوان خود را می‎آراست، ناخن‎های بلند داشت و از عجیب و غریب‎ترین کراوات‎هائی استفاده می‎کرد که نظیرش در جهان پیدا نمی‎گشت. او همچنین به غذاهائی عادت کرده بود که در بوفه ایستگاه‎های قطار جلویش قرار می‎دادند، و خشمش را فقط وقتی گوشت خوک سرخ شده را برای اولین بار خورد، با لعنت کردن نه چندان بدی ابراز کرد.

ماکس برلند اما با تمام این تلاش‎ها موفق نمی‎گشت اصل و نسبش را از یهودی‎ها و معتقدانِ ادیان دیگر انکار کند. آدم او را مانند یک شیلینگ تقلبی، مانند قابیلِ ملعون فوری می‎شناخت: قدم به قدم می‎گذاشتند احساس کند که او چه کسی‎ست و چه است. خلاصه، او واقعاً آدم قابل تأسفی بود.

*

اگر ماکس برلند قبل از مسافرت به کیشینو یک انسان قابل تأسف بود، پس از این مسافرت اصلاً انسانی بدبخت‎تر از او وجود نداشت. فقط کسی می‎تواند درک کند که حمل کردن یک دردِ شدید در عمق قلب و خجالت کشیدن بخاطر اصل و نسب چه عذابِ جهنمی‎ای استْ که این عذاب را خودش تجربه کرده باشد.

ماکس بخاطر شهر کیشینو خجالت می‎کشید، طوریکه انگار شهر به او تعلق دارد. با این وجود مدت کوتاهی پس از وقایع در کیشینو اتفاقاً در آن منطقه به بیسارابیا فرستاده می‎شود. او احساس می‎کرد که در معرض عذاب‎های جدید قرار خواهد گرفت. او دقیقاً می‎دانست که در آنجا باید به جزئیاتِ داستان‎های پیچیده، به ناله و گریه همکیشان خود و به اظهارات تمسخرآمیز غریبه‎ها گوش دهد؛ هرچه او به آن منطقه نزدیک‎تر می‎گشتْ دلش بیشتر می‎خواست می‎توانست از خودش فرار کند.

بعد از توقف قطارْ می‎خواست هنوز در کوپه‎اش نشسته باقی بماندْ اما فکر بهتری به ذهنش می‎رسد، با بقیه مسافران از قطار پیاده می‎شود، داخل سکوی ایستگاه راه‎آهن می‎گردد، طوری بدون اجبار به سمت بوفه می‎رود که انگار دارای بهترین خلق و خو است، یک گیلاس عرق می‎نوشد، در این حال از چیزهای خوبی می‎خورد که خوردنشان در واقع برای یهودی‎ها ممنوع بود، یک سیگاربرگ روشن می‎کند و به سمت میزِ فروش روزنامه‎ها و کتاب‎ها می‎رود ... نگاهش به "استاندارد" می‎افتد، یک روزنامۀ ضد یهودیِ خوب که توسط شخصی به نام کروشیوانْ یک ضد یهودِ خوب منتشر می‎گشت ... روزنامه معمولاً دست‎نخورده آنجا باقی می‎ماند، زیرا هیچ انسانی آن را درخواست نمی‎کرد. یهودی‎ها آن را در دست نمی‎گرفتند، زیرا که آن نفرت‎انگیز بود، و غیر یهودی‎ها از خواندنش سیر شده بودند. بنابراین روزنامه آرام آنجا قرار داشت و فقط به جمعیت یادآوری می‎کرد که یک آقای کروشیوان وجود دارد که نمی‎خوابد و استراحت نمی‎کند و همیشه به دنبال منابع جدید است تا از جهان در مقابل بیماری‎ای به نام <یهودیت> حمایت و محافظت کند.

بنابراین ماکس برلند تنها انسانی بود که یک شماره از "استاندارد" درخواست می‎کند. برای چه منظوری؟ چرا او این کار را می‎کند؟ شاید به همان دلیلی که قبلاً گذاشته بود به او در بوفه میگو و خرچنگ بدهند؟ یا اینکه می‎خواست واقعاً آن را بخواند و مطلع شود که آن سگ در باره یهودیان چه می‎نویسد؟ ...

گفته می‎شود که روزنامه‎هایِ ضد یهودی بیشتر توسط یهودیان خوانده می‎شود. این را ناشرانِ چنین روزنامه‎هائی خیلی خوب می‎دانند، به نظر آنها یهودیان هیچ ارزشی ندارند، اما پول‎شان دارای ارزش است.

*

ماکس برلند یک شماره از <استاندارد> می‎خرد، آن را به درون کوپه‎اش می‎برد، بر روی نیمکت دراز می‎کشد و خود را با روزنامه می‎پوشاند، طوریکه انگار آن یک پتوی نازک از پشم است. ناگهان این فکر به ذهنش خطور می‎کند:

اگر حالا یک یهودی سوار شود و ببیند که یک انسان خود را با <استاندارد> پوشانده است چه فکر خواهد کرد؟ او به هیچ وجه این انسان را برای یک یهودی به حساب نمی‎آورد ... بخدا قسم این یک ایدۀ خوب است! یک وسیلۀ عالی برای خلاص شدن از دست یهودی‎هاست و آدم می‎تواند تمام شب مانند یک اربابِ بزرگ بر روی نیمکت دراز کشیده باقی بماند! ...

اربابِ ما اینطور فکر می‎کرد. همچنین برای اینکه هیچکس نتواند تشخیص دهد چه کسی بر روی نیمکت دراز کشیده استْ روزنامه را بر روی صورت می‎کشد و بینی، چشم‎ها، موها، خلاصه کل تصویر خدا را مخفی می‎سازد. سپس او تجسم می‎کند که چطور در شب یک یهودی با تعداد زیادی چمدان سوار قطار می‎شود، یک محل برای نشستن جستجو می‎کند و ناگهان متوجه انسانی می‎شود که بر روی نیمکت دراز کشیده و خود را با <استاندارد> پوشانده است ...

یهودیِ بیچاره فکر خواهد کرد: <یک مسیحی محترم و یک دشمن بدِ یهودیان، شاید هم خودِ کروشیوان شخصاً ...>. بنابراین او دوباره با چمدان‎هایش سریع برخواهد گشت و سه بار استفراغ خواهد کرد؛ ماکس اما تنهاْ مانند یک گرافْ دراز کشیده بر روی نیمکت باقی خواهد ماند. ها، ها، ها!

اما شماها می‎دانیدْ یک انسان که خوب خورده و نوشیدهْ یک سیگاربرگِ خوب کشیدهْ و در اواخر شب مانند یک گراف بر روی نیمکت دراز کشیده استْ به تدریج در یک خواب سبکْ و در آخر در یک خواب عمیق غرق می‎گردد. هیس! ساکت! قهرمان ما ماکس برلندْ مسافری که از ووج به مسکو و از مسکو به ووج سفر می‎کندْ کاملاً تنها بر رویِ نیمکت دراز کشیده است، پوشیده شده با <استاندارد> و به آرامی خوابیده است. ما نمی‎خواهیم مزاحم او شویم.

ماکس برلند البته یک یهودیِ باهوش است، اما این بار متفاوت‎تر از آنچه او تصور می‎کرد بود.

یک مسافر نفس نفس زنان با چمدان وارد کوپه می‎شود، یک مرد چاقِ قوی. او خود را به ماکس نزدیک می‎سازد، او را تماشا می‎کند و متوجه <استاندارد>ی که ماکس را پوشانده بود می‎شود، ــ اما او نه سه بار استفراغ می‎کند و نه از کوپه خارج می‎شود. او به این انسانِ عجیب، به این انسانِ ضد یهود با بینیِ یهودی دقیق نگاه می‌کند. زیرا روزنامه از صورت ماکس به پائین سُر خورده بود، و افتضاح، یعنی بینیْ در تمامِ شکوه و جلالش از زیر روزنامه بیرون زده بود.

مسافر جدید مدتی با چهرۀ خندان توقف می‎کند، چمدانش را بر روی نیمکت مقابل قرار می‎دهد، دوباره از قطار پیاده می‎شودْ و پس از مدتی با یک شماره از <استاندارد> در دست داخل کوپه می‎شود. سپس چمدانش را باز می‎کند، یک بالش، کفش خانه و یک شیشۀ کوچک اُدکلن خارج می‎سازد و پس از به پا کردن کفشِ خانه راحت بر روی نیمکت دراز می‎کشد، یک سیگاربرگ روشن می‎کند و مشغول خواندن <استاندارد> می‎شود. تا اینکه اول یک چشم و بعد چشم دیگرش بسته می‎شود و او در خواب سبکی غرق می‎گردد. او خیلی زود شروع می‎کند به خُر و پُف کردن و بریده نفس کشیدن، همانطور که اغلب وقتی آدم شب با قطار سفر می‎کند و واگون تکان می‎خورد و چرخ‎ها تلق تلق صدا می‎کنندْ اتفاق می‎افتد! ...

ما حالا می‌گذاریم هر دو مسافرِ پوشانده شده با <استاندارد> بخوابند و خواننده را با دومین مسافر آشنا می‎سازیم.

او ژنرال است ... نه یک ژنرال ارتش و همچنین نه یک فرماندار، بلکه بازرس کل، یعنیْ نمایندۀ یک شرکت. او نیمتچک نامیده می‎گردد ... نام کوچک او خایم است، اما او نامش را آلبرت می‎نویسد و پتی صدایش می‎کنند ... ممکن است عجیب و غریب به نظر برسدْ اما به این ترتیب از یک اردک یک بوقلمون ساخته می‎شود. اما اینکه او پتی نامیده می‎گردد و بازرس کل استْ این واقعیت را تغییر نمی‎دهد که او یک یهودی مانند بقیۀ یهودیان است، که او یهودیان را دوست دارد و در روز شباتِ یهودیْ مشتاق ماهی‎های یهودی، زن‎های یهودی و حکایات یهودی است.

پتی نیمتچک بخاطر حکایات یهودی‎اش معروف است. اما آدم اجازه ندارد اطمینان دادن هر باره‎اش به اینکه او خود حکایات مربوطه را تجربه کرده استْ به معنای واقعی کلمه قبول کند، حتی اگر سوگند یاد کند: زیرا او فراموش می‎کند که او آن حکایت را هر بار در یک محل دیگر تجربه کرده است. پتی نیمتچک حقیقت را همیشه دقیق نمی‎گوید، او گاهی اوقات دوست دارد کمی غلو کند، با اجازه باید بگویم که او آنطور که پیش ما می‎گویندْ یک دروغگو است. شماها اجازه ندارید برنجید اگر ما خودمان را یک کم خشن بیان می‎کنیم، در واقع لازم بود که فقط گفته شود او نماینده یک شرکت است؛ زیرا آنچه نماینده یک شرکت می‌تواند باشد را شماها خودتان می‎دانید.

حالا ما بازرس کلْ پتی نیمتچکْ این ضد یهود شمارۀ 2 را به حال خود رها می‎سازیم و به نزد ماکس برلندِ مسافرْ ضد یهود شمارۀ 1 بازمی‎گردیم.

*

ماکس برلند شبِ بدی داشت. غذاهای خورده شده در بوفۀ سکوی ایستگاهِ راه‎آهن مقصر بودند، زیرا عجیب‎ترین و گیج کننده‎ترین رویاها از مغزش می‎گذشتند. برای مثالْ به نظرش می‎رسید که او ماکس برلند نیستْ بلکه آقای کروشیوانْ ناشرِ <استاندارد> است، و او با قطار به سفر نمی‎رودْ بلکه بر روی یک خوک سفر می‎کند و از دوردست یک ناله و شیون می‎شنود: کی‌ـ‌شی‌ـ‌نو. یک نسیم نرم در گوش‎هایش زوزه می‎کشید، او صدای خش‎خش برگ‎ها را می‌شنید؛ او می‎خواست چشم‎هایش را باز کندْ اما موفق نمی‎گشت، او دستش را به سمت بینی‎اش می‎بردْ اما بینی آنجا نبود، بینی بدون ردِ پائی ناپدید شده بود؛ او بجای بینی <استاندارد> را لمس می‎کند. او نمی‎دانست که کجا است. او می‎خواست خود را حرکت دهدْ اما نمی‎توانست، او می‎خواست فریاد بکشدْ اما نمی‎توانست. او به خوبی می‎دانست که خواب می‎بیندْ اما نمی‎توانست بر خواب غلبه کند. او در عذابی وحشتناک و با کابوسی سنگین بر روی سینهْ درمانده آنجا دراز کشیده بود. او احساس می‎کرد که نیروهایش ناپدید می‎گردند. عاقبت به خود یک حرکت تند می‎دهد و یک آهِ آهسته می‎کشد که آن را بجز خودش هیچکس نمی‎شنود. سپس او یکی از چشم‎ها را نیمه‎باز می‎کند و متوجه یک پرتو نور و یک اندام انسانی می‎شود که مانند خود او بر روی نیمکت دراز کشیده و <استاندارد> او را پوشانده بود ... ماکسِ ما از وحشت در هم مچاله می‎شود. طوری بود که انگار او خودش را بر روی نیمکت دیگر می‎بیند، اما برایش مبهم بود که چرا او می‎تواند آنجا قرار داشته باشد، و چطور یک انسان می‌تواند خود را بدون آینه ببیند ... او احساس می‎کرد که موهای بدنش سیخ می‎شوند و یک رگبار سرد از سر تا پایش را کاملاً خیس می‎سازد.

او به تدریج افکارش را جمع می‎کند و می‎فهمد مردی که بر روی نیمکت مقابل دراز کشیده استْ نه خود اوْ بلکه کس دیگری می‎باشد. اما او هنوز هم نمی‎توانست به خودش توضیح دهد که مردِ مسافر به چه نحو به کوپۀ او داخل گشته و چرا خود را اتفاقاً با <استاندارد> پوشانده است.

این چه می‎توانست معنی دهد؟

او خود را حرکت می‌دهد و روزنامه‌اش خش‌خش می‌کند؛ در همان لحظه می‎شنود که مسافرِ دراز کشیده بر روی نیمکتِ مقابل هم خود را تکان می‎دهد و روزنامۀ او هم خش‎خش می‎کند. ماکس خاموش به مسافر نگاه می‎کند و متوجه می‎شود که مردِ مسافر هم لبخند زنان او را تماشا می‎کند.

به این ترتیب هر دو ضد یهودِ ما در مقابل هم دراز کشیده بودند و ساکت به همدیگر زل می‎زدند. گرچه آنها هر دو کنجکاو بودند بدانند که آن دیگری چه کسی‎ستْ اما خود را به سکوت کردن مجبور می‎ساختند. ناگهان یک فکر هوشمندانه به ذهن پتی می‎رسد: او ملودیِ یک ترانۀ مشهور یهودی را آهسته با سوت می‌زند:

"در اجاق آتش می‎سوزد ..."

ماکس آهسته با سوت او را همراهی می‎کند:

"در اتاقِ کوچک هوا بسیار گرم است."

حالا هر دو مردِ پوشانده شده توسط <استاندارد> بلند می‎شوند و دست همدیگر را می‎فشرند.

"شالوم علیخم!"

"علیخم شالوم!"