فرجام کاندیا.

I

جشن عید پاک که در خانه لامونیکا به همراه تعداد زیادی مهمان برپا گشته بود به اتمام می‎رسد. سه روز بعد دونا کریستینا لامونیکا سفره‎های غذا و نقره‎ها را می‎شمرد و هر شیء را با دقت و وسواس تا رسیدن جشن‎های بعدی دوباره در طبقات کمد و جعبه‎ها قرار می‎دهد.

برای این کار مانند همیشه خدمتکار خانه ماریا بیزاسا و رختشو کاندیا مرکاندا که فقط کاندیا نامیده می‎گشت شرکت داشتند، سبدهای بزرگ تا لب پر شده از پارچه‎های ظریف کتانی در یک ردیف پشت سر هم بر روی زمین قرار داشتند. در یک سبد کم عمق کارد، قاشق و چنگال‎های نقره براق و وسائل دیگر سفره غذا قرار داشتند. وسائل نقره خالص و اندکی زمخت بودند، همانطور که معمولاً وسائل روستائی هستند، و نشان از آن سَبکِ کلیسائی داشتند که مانند تمام وسائل مشابه در خانواده‎های ثروتمند روستائی از نسلی به نسل دیگر به ارث می‎رسند. رایحه قوی لباس‎های شسته شده تمام اتاق را پر ساخته بود.

کاندیا رومیزی‎ها، سفره‎های غذا و دستمال‎های سفره را از سبدها بیرون می‎کشید و می‎گذاشت که کتان‎های مجلل توسط سینیورا بازدید شوند؛ بعد قطعه به قطعه تحویل ماریا می‎داد و او آنها را در کمد روی هم مرتب می‎چید، در حالیکه سینیورا گیاهان معطر در بین‎شان قرار می‎داد و شماره‎ها را در دفتر رخت‎های شسته شده یادداشت می‎کرد.

کاندیا یک زن پنجاه ساله بلند قامت استخوانی و خشن بود؛ دست‎هائی دراز و بخاطر شغل رختشوئی کمری کمی خمیده داشت، و سر شبیه به سر یک پرنده شکاری بر روی گردن یک لاکپشت نشسته بود. ماریا بیزاسا، زنی کمی چاق با چهره‎ای مانند شیر سفید رنگ و چشمانی بسیار روشن متولد اورتُنا بود. او چیزی هوشیارانه در سخنانش داشت که با حرکات نرم و ملایم همراه بود، مانند کسی که همیشه با خمیر شیرینی، آبمیوه، مربا و شیرینی‎جات سر و کار دارد. همچنین دونا کریستینا هم در اورتُنا متولد شده و در یک صومعه پرورش یافته بود؛ او دارای اندامی کوچک و تقریباً بی پستان بود. موهایش مایل به قرمز و چهره‎اش پوشیده از کک و مک بود، بینی‎ای دراز و چاق داشت و دندان‎هایش فرسوده بودند، اما چشم‎های بسیار زیبا با حالتی پاکدامنانه داشت؛ او به کشیشی در لباس زنانه شبیه بود.

سه زن با جدیت تمام مشغول کار بودند و قسمت بزرگی از بعد از ظهر را به این نحو گذراندند.

هنگامیکه کاندیا یک بار با یک سبد خالی بیرون می‎رود، دونا کریستینا در وقت شمارش کارد، قاشق و چنگال‎ها متوجه می‎گردد که یک قاشق نقره کم است.

او کاملاً وحشت‎زده صدا می‎زند: ماریا! ماریا! تو هم یک بار بشمار! یک قاشق کم است ... بشمار!

ماریا جواب می‎دهد: اما چطور؟ خانم این ممکن نیست. بگذارید ببینم.

با این حرف او کارد، قاشق و چنگال‎ها را کنار هم قرار می‎دهد و با صدای بلند آنها را می‎شمرد. دونا کریستینا با تکان دادن سر مشغول نگاه کردن بود. نقره طنینی روشن و واضح داشت.

ماریا عاقبت مأیوسانه می‎گوید: این حقیقت دارد! حالا چه باید کرد؟

خود او از هر سوءظنی مبرا بود، زیرا او در این خانواده پانزده سال تمام امتحان خود را در صداقت و وفاداری داده بود. او پس از ازدواج دونا کریستینا بعنوان بخشی از جهیزیه از اورتُنا آمده و حالا در خانه تحت حمایت خانمش دارای اعتبار خاصی بود. او پر از خرافات مذهبی و به قدیس حامی کلیسایش کورکورانه تسلیم بود، ــ در عین حال بطور نادری مکار بود. خانمش از او حمایت می‎کرد ــ و با او در برابر هر چیز که به شهر پسکارا و به ویژه آنچه بر ضد مقدسین این شهر مربوط می‎‏گشت اتحاد بسته بود. در هر فرصتی از محل تولدش صحبت می‎کرد، ثروت‎ها و زیبائی‎های آنجا را، شکوه و جلال کلیساهایش و گنجینه‎های تومازو مقدس را می‎ستود و از فقر کلیسای سن جتئو که فقط می‎توانست یک بازوی کوچک نقره‎ای به نمایش بگذارد انتقاد می‎کرد.

دنا کریستینا می‎گوید:

بیرون را هم خوب نگاه کن.

ماریا اتاق را ترک می‎کند تا به جستجویش ادامه دهد. او تمام گوشه و کنار آشپزخانه و ایوان را زیر و رو می‎کند، اما بیهوده، و با دست‎های خالی دوباره بازمی‎گردد.

پیدا نشد! قاشق هیچ کجا نبود! حالا آنها به این سو و آن سو فکر می‎کنند. در باره حدس و گمان‎شان روده درازی می‎کنند و به حافظه‎شان فشار می‎آورند. آنها به انتهای حیاط به محل شستن ظرف‎ها می‎روند تا آخرین جستجوی‎شان را انجام دهند. صدای بلند صحبت کردن آنها موجب جلب توجه همسایه‎ها می‎گردد و به کنار پنجره‎هایشان می‎آیند.

دونا کریستی، چه اتفاقی افتاده است؟ بگید، چه خبر است؟

دونا کریستینا و ماریا با توده‎ای از کلمات و با سرزندگی‎ای بزرگ آنچه اتفاق افتاده بود را تعریف می‎کنند.

عیسی! عیسی! بنابراین دزد در خانه شما بود! شایعه سرقت در یک لحظه در محله و تمام پسکارا می‎پیچد. مردها و زن‎ها، همه سعی می‎کردند حدس بزنند که دزد چه کسی‎ست. هنگامیکه شایعه تا آخرین خانه سنت آگوستینو  می‎رسد رشد فوق‎العاده‎ای کرده بود: دیگر جریان مربوط به یک قاشق نبود، بلکه کل کارد، قاشق و چنگال‎های خانه لامونیکا سرقت شده بود.

هوا بسیار عالی بود؛ بر روی بالکن‎ها گل‎های رز شروع به شکوفه دادن کرده بودند، و در یک قفس دو قناری آواز می‎خواندند. زن‎های همسایه در این هوای خوب و خوشبو به کنار پنجره‎ها می‎آمدند. سرهایشان از میان گلدان‎های ریحان ظاهر می‎گشت، و گپ‎های سرزنده‎شان حتی برای گربه‎های روی شیروانی هم لذت‎بخش بود.

دونا کریستینا در حالیکه دست‎هایش با همدیگر کشتی می‎گرفتند می‎گوید: چه کسی می‎تواند فقط این کار را انجام داده باشد؟

دونا ایزابلا زرتاله که بخاطر شباهت حرکات انعطاف‎پذیر و سریعش با راسو به این نام خوانده می‎گشت با صدای تیزش  می‎پرسد:

دونا کریستی، مگر چه کسی پیش شما بود؟ اینطور به نظرم رسید که انگار من کاندیا را در حال عبور از اینجا دیدم ... ...

دونا فلیچیتا مارگاسانتا که بخاطر وراجی کردنش کلاغ نامیده می‎گشت می‎گوید: آه‎ه‎ه‎ه‎ه! و

افراد دیگر شایعه‎پرداز تکرار می‎کنند: آه‎ه‎ه.

و به این فکر نکردید؟

و هیچ چیزی متوجه نشدید؟

و شماها نمی‎دونید که کاندیا چه است؟

ما می‎تونیم به شماها بگوئیم که او چه کسی است!

یقیناً!

ما می‎تونیم براتون خیلی چیزها از این آدم تعریف کنیم!

رخت‎شوئی‎اش خوب است، در این مورد هیچ چیز نمی‎شود گفت!

بهترین رختشو در تمام شهر پسکاراست، این را باید قبول کرد. اما دست به دزدی می‎زند ... آیا این را نمی‎دانستید، مادر تعمیدی؟

یک بار دو سفره بزرگ من ناپدید شدند!

از من یک رومیزی.

از من یک پیراهن.

از من سه جفت جوراب.

از من یک زیرپوش کاملاً نو.

از من دو روبالشی.

من اصلاً هیچ کدام از گمشده‎ها را دوباره به دست نیاوردم.

از من هم چیزی دزدیده شده.

از من هم.

من اما او را بیرون نکردم، چه کسی را باید برای رختشوئی آورد؟ شاید سیلوسترا را؟

آنجل‎آنتونیا، این زن کولی را؟

یکی بدتر از دیگری!

آدم باید صبور باشد.

اما فقط یک قاشق! نه، چه چیزها!

این بیش از حد است!

فقط بجنبید دونا کریستی، شما اجازه ندارید خیلی راحت از آن بگذرید!

ماریا بیزاسا گرچه صلح‎طلب و ملایم به چشم می‎آمد اما هیچ فرصتی را از دست نمی‎داد تا بقیه خدمتکاران خانه را متهم کند و آنها را در نور بدی بنشاند: دونا ایزابه، راحت از آن نگذرید یعنی چه! ما خواهیم دید، بگذارید فقط کارمون را انجام بدیم!

گزافه‎گوئی کردن در کنار پنجره‎ها و در بالکن‎ها نمی‎خواست به پایان برسد. اتهامات بر علیه کاندیا دهان به دهان می‎چرخید و در تمام محل پخش گشت.

II

هنگامیکه کاندیا در صبح روز بعد دست‎هایش را تا آرنج در آب کف‎آلود رختشوئی فرو کرده بود، مأمور پلیس بیاجو پشه که مردم او را سرجوخه کوچک می‎نامیدند در آستانه درب ظاهر می‎گردد و به رختشو می‎گوید:

تو باید فوری به شهرداری پبش آقای شهردار بیائی.

کاندیا با پیشانی در هم کشیده، بدون آنکه دست از کار بکشد پاسخ می‎دهد: شما چی می‎گید؟

چون کاندیا نمی‎توانست دلیل این درخواست را برای خود توضیح دهد بنابراین مانند اسب کله‎شقی که از سایه‎ای به وحشت افتاده باشد از جا بلند می‎شود و با خشونت ادامه می‎دهد: من؟ و به چه خاطر؟

سرجوخه کوچک پاسخ می‎دهد: من دلیلش را نمی‎دانم. به من فقط دستور داده شده است.

چه دستوری؟

زن لجوج دست از پرسیدن نمی‎کشید. او نمی‎توانست دلیل این کار را برای خود توضیح دهد.

شهردار مرا می‎خواهد؟ و به چه خاطر؟ من نمی‎خوام بیام! مگه چه کار کردم؟

سرجوخه کوچک صبرش تمام می‎شود و می‎گوید:

آه، تو نمی‎خوای بیای؟ پس صبر کن!

او دست بر روی قبضه شمشیر کهنه‎اش می‎گذارد و در حالیکه زیر لب غر غر می‎کرد می‎رود. ــ

این گفتگو اما شاهدانی داشت؛ برخی از ساکنین آن خیابان کوچک به کنار درب خانه‎ها آمدند و به کاندیا که دوباره به شستن رخت‎ها مشغول شده بود با کنجکاوی نگاه می‎کردند. و چون همه از داستان قاشق نقره‎ای خبر داشتند در دل می‎خندیدند و جملاتی که اشاره به این موضوع داشت و کادیا از آنها چیزی نمی‎فهمید به هم می‎گفتند. اما وقتی خنده و اشارات طعنه‎آمیز را می‎شنود احساس ناخوشایند یک اضطراب او را در بر می‎گیرد. و هنگامیکه او سرجوخه کوچک را در مشایعت یک مأمور دیگر پلیس در حال آمدن می‎بیند اضطرابش شدیدتر می‎گردد.

سرجوخه کوچک با خشونت می‎گوید: حرکت. کاندیا در سکوت دست‎هایش را خشک می‎کند و با آنها می‎رود. مردم در پیاتزا متوقف می‎شوند. دشمن او رزا پانارا از آستانه درب یک بقالی با خنده تمسخرآمیزی پشت سر کاندیا داد می‎زند:

فقط خودتو آماده کن!

رختشو بخاطر وحشتی که در آن قرار داشت نمی‎توانست دلیل تمسخر را درک کند و نمی‎دانست در جواب دشمنش چه باید بگوید.

در مقابل شهرداری یک گروه از مردم کنجکاو ایستاده بودند تا کاندیا را در حال گذشتن از آنجا ببینند. کاندیا خشمگین از پله‎ها بالا می‎رود و از نفس افتاده در برابر شهردار می‎ایستد و می‎پرسد:

از من چه می‎خواهید؟

دون سیلویو، یک مرد صلح‎دوست، در لحظه اول از صدای جیغ مانند رختشو احساس نارضایتی می‎کند، نگاهی شهردارانه به او می‎اندازد و می‎گوید:

بشین دخترم!

کاندیا اما ایستاده باقی می‎ماند. خشم بینی عقابی‎اش را سرخ می‎کند، و بر روی گونه‎هایش لرزش عجیب و غریبی می‎افتد.

خب، دون سیلویو!

آیا شما دیروز نزد دونا کریستینا لامونیکا رخت‎ها را جمع‎آوری کردید؟

بله، چه شده است، موضوع چه است، چیزی کم است؟ ما همه را شمردیم، قطعه به قطعه ... هیچ چیز کم نبود. خوب حالا چه می‎خواهید؟

دخترم، یک لحظه آرام بگیر! در اتاق کارد، قاشق و چنگال‎ها بودند ...

حالا کاندیا جریان را حدس می‎زند و مانند یک پرنده شکاری آماده حمله می‎شود. لب‎های نازکش می‎لرزیدند.

کارد، قاشق و چنگال‎ها در اتاق بودند، و دونا کریستینا متوجه شده است که یک قاشق کم شده است. می‎فهمی دخترم؟ آیا شما آن را ــ اشتباهاً ــ برداشته‎اید؟

کاندیا بخاطر این اتهام غیرمنتظره مانند ملخی می‎پرد. او هیچ چیز را برنداشته بود. مطمئناً هیچ چیز:

آه، من؟ آه، من؟ این را چه کسی می‎گوید؟ چه کسی این را دیده است؟ غافلگیری عجیب و غریبی‎ست، دون سیلویو! من از شما تعجب می‎کنم! من باید دزدیده باشم؟ من؟ من؟

خشمش مرزی نمی‎شناخت. او از اتهام ناعادلانه چنان زیاد صدمه دیده بود که احتمالاً نمی‎توانست انجام عملی که او را به آن متهم می‎ساختند را احساس کند.

دون سیلویو که برای احتیاط تا حد امکان خود را بر روی صندلی بزرگ عقب کشیده بود حرف او را قطع می‎کند: بنابراین، شما آن را برنداشه‎اید؟

دوباره زن فریاد می‎کشد و دست‎های درازش را مانند دو عصا در هوا تکان می‎دهد: چه غافلگیری قشنگی.

بسیار خوب، بروید. بعد همه چیز معلوم خواهد شد.

کاندیا بدون خداحافظی با عجله بیرون می‎رود و به سمت درب خروجی می‎دود. او از شدت عصبانیت رنگش کاملاً سبز شده بود. وقتی پایش را به خیابان می‎گذارد فوری از رفتار مردم متوجه می‎گردد که افکار عمومی بر علیه اوست و کسی به بی‎گناهی او باور ندارد. با این وجود با صدای بلند به بی‎گناه بودن خود پافشاری می‎کرد. مردم به او خندیدند و پراکنده گشتند. او با عصبامیت به خانه بازمی‎گردد، کاملاً مردد و ناامید بود و گریان بر آستانه درب خانه می‎نشیند.

دون دوناتو براندیمارته که در همسایگی او زندگی می‎کرد تمسخرآمیز می‎گوید: فقط محکم شروع به گریه کن، چون حالا مردم از اینجا در حال عبور کردنند!

رخت‎های خیس‎خورده انتظار او را می‎کشیدند، و عاقبت او خود را آرام می‎سازد. او آستین‎هایش را بالا می‎زند و دوباره به سر کارش می‎رود. در حین کار کردن به چیز دیگری بجز به بی‎گناهیش فکر نمی‎کرد، برای دفاع از خود دلایل بسیاری جستجو کرد و ذهن هوشمندش را به کار واداشت تا دلیلی برای اثبات بی‎گناهیش بیابد. تمام ایده‎های مبتکرانه به ذهنش می‎رسیدند، تمام مصلحت‎های متداولی که قصد داشت با آنها در برابر کسانیکه بی‎گناهیش را باور نمی‎کردند بایستد.

وقتی رختشوئیش را به پایان می‎رساند از خانه خارج می‎شود؛ ابتدا می‎خواست پیش دونا کریستینا برود.

دونا کریستینا به او اجازه دیدار نمی‎دهد. ماریا بیزاسا کلمات زیاد او را با تکان دادن سر گوش می‎کند و بدون آنکه هیچ جوابی بدهد خود را با وقار تمام دور می‎سازد.

در این وقت کاندیا نزد تمام مشتریانش می‎رود. او همه جا جریان را تعریف می‎کرد و اطمینان می‎داد که او این کار را نکرده است، در حالیکه همیشه دلایل پر کلمه تازه‎ای مطرح می‎کرد، و وقتی حرفش را باور نمی‎کردند و مشکوک باقی می‎ماندند دچار هیجان و ناامیدی می‎گشت. اما همه چیز بیهوده بود. هنگامیکه او متوجه این موضوع گشت افسردگی عمیقی او را در بر ‎گرفت.

باید چه می‎کرد؟ چه باید می‎گفت؟

III

در این میان دونا کریستینا می‎گذارد چینیلیا پیشش بیاید، یک زن از پائین‎ترین طبقه که با مؤفقیت انواع مختلف هنر جادوگری انجام می‎داد. چینیلیا با روش‎های مختلفی مؤفق شده بود وسائل دزدی شده را دوباره با جادو پیدا کند. مردم پشت سرش می‎گفتند که او با دزدها توافقی مخفیانه دارد.

دونا کریستینا به او می‎گوید: قاشق را دوباره برام بیار و من به تو پاداش خوبی می‎دم.

چینیلیا پاسخ می‎دهد:

باشه. من فقط بیست و چهار ساعت وقت لازم دارم.

و او بعد از به پایان رسیدن بیست و چهار ساعت پاسخ را می‎آورد: قاشق در حیاط نزدیک چاه آب چال شده است.

دونا کریستینا و ماریا به حیاط می‎روند و با حیرت فراوان در محل نشان داده شده قاشق را پیدا می‎کنند.

این خبر به سرعت باد در تمام پسکارا پخش می‌گردد.

حالا کاندیا مرکاندا فاتحانه در خیابان‎ها راه می‎رفت. به نظر می‎رسید که رشد کرده باشد، سرش را اینچنین بالا نگاه داشته بود. لبخند زنان به چشمان همه نگاه می‎کرد، طوریکه بخواهد بگوید:

حالا، دیدید؟ دیدید راست می‎گفتم؟

مردمی که کنار درب خانه‎هایشان ایستاده بودند با دیدن او سرهایشان را به هم نزدیک می‎ساختند و سپس با صدای بلند شروع به خندیدن می‎کردند. فیلیپو لا سلوی که در این هنگام در کافه آنجلادِا یک گیلاس لیکور می‎نوشید کاندیا را مخاطب قرار می‎دهد:

کاندیا! یک گیلاس از این لیکور؟ زن که با یک گیلاس لیکور آتشین مخالف نبود با زبانش ایجاد صدای بلندی می‎کند.

فیلیپو لا سلوی اضافه می‎کند:

تو شایسته یک استکان لیکور هستی، در این باره هیچ چیز نمی‎شود گفت!

دسته‎ای از مردم پرسه‎زن در جلوی کافه جمع شده بودند. حالت چهره‎شان نشاط نیشداری نشان می‎داد.

در حالیکه کاندیا لیکور می‎نوشید، فیلیپو لا سلوی مردم مبهوت را مخاطب قرار می‎دهد.

کار رو خوب انجام داد! مگه نه؟ ــ روباه پیر! ــ ــ ــ و خودمانی به شانه رختشو می‎زند.

همه می‎خندند.

مانیازاوه، یک مرد قوزدار کوچک که علاوه بر این کودن بود و لکنت زبان هم داشت، انگشت اشاره دست راستش را کنار انگشت اشاره دست چپش به شیوه کاملاً چشمگیری قرار می‎دهد و با زبان کُندش می‎گوید: کا .. کا .. ا .. کاندیا ... ... چ .. چینیلیا.

و با حالتی حقه‎بازانه در حین لکنت با نگاه قابل فهم می‎سازد که کاندیا و چینیلیا دوستان خوبی برای همدیگر هستند.

ــ همه کسانی که این را می‎دیدند می‎خواستند از لذت منفجر شوند. کاندیا برای یک لحظه با در دست داشتن گیلاس لال می‎شود. ــ سپس، به ناگهان متوجه می‎گردد. ــ مردم بی‎گناهی او باور نکرده‎اند. مردم او را متهم می‎کردند که قاشق نقره‎ای را مخفیانه با همدستی زن جادوگر دوباره بازگردانده است تا مشکلات بیشتری برایش به بار نیاید.

حالا او دچار خشم کوری می‎گردد. او کلمه‎ای نمی‎یابد، خود را بر روی ضعیف‎ترین فرد یعنی مرد قوزدار کوچک می‎اندازد، می‎گذارد رگباری از مشت بر او باریده شود و صورت او را می‎خراشد. مردم با دیدن این نزاع با شادی بی‎رحمانه و خنده‎های بلند به دور آنها دایره‎ای تشکیل می‎دهند، مانند جنگ حیوانات، و تلاش می‎کردند آنها را با تشویق و تحسین جری‎تر سازند.

مانیازاوه از فوران غیر منتظره خشم گیج بود و تلاش می‎کرد با جهش‎های شبیه به میمون فرار کند، اما مشت‎های خشن رختشو او را رها نمی‎ساختند. مانند یک سنگ در تیرکمان او را با سرعت رو به افزایش در دایره‎ای می‎چرخاند، تا اینکه مانیازاوه با سر محکم به زمین سقوط می‎کند.

چند نفر برای بلند کردنش به سمت او می‎پرند. کاندیا با مشایعت غرغر جمعیت خود را دور می‎سازد. او به خانه می‎رود و درب را بر روی خود قفل میکند. هق هق کنان خود را روی تخت می‎اندازد و در غم و اندوه خود انگشت دستش را گاز می‎گیرد.

این اتهام جدید او را عمیق‎تر از اتهام اول رنجانده بود، بیشتر به این خاطر زیرا او در موقعیتی بود که می‎توانست این کار را انجام داده باشد. چطور می‎توانست این سوءظن را از خودش دور سازد؟ چطور می‎توانست نور را به حقیقت بتاباند؟

وقتی به آن فکر می‎کرد که تمام شرایط بر علیه او هستند و برایش تقریباً غیرممکن می‎سازند بی‎گناهیش را به اثبات رساند به معنای واقعی مردد می‎گشت. حیاط خانه دونا کریستینا به راحتی قابل دسترس بود، یک درب قفل نگشته به اولین پاگرد پله‎های بزرگ منتهی می‎گشت. برای حمل زباله یا به دلایل دیگر در هر زمان تعداد زیادی آدم از این درب بدون ممانعت داخل و خارج می‎گشتند. بنابراین او نمی‎توانست دهان شاکیان خود را ببیند، وقتیکه می‎گفتند: من چطور می‎تونستم داخل حیاط شوم؟ برای انجام چنین کاری راه‎های زیاد و ساده در دسترس وجود داشت، و از قضا افکار مردم هم بر آن تکیه داشت.

کاندیا تمام هوشیاریش را به کار می‎اندازد، سه، چهار پنج مورد را تصور می‎کند که همگی باید توضیح می‎دادند چگونه قاشق در گودالی در حیاط قرار داده شده است. به تمام انواع شگردها و دلایل ظاهری پناه می‎برد و با مهارت و چابکی قابل توجه و پشتکار مرتب به امکانات تازه فکر می‎کند. بعد شروع می‎کند به مغازه‎ها برود تا مردم را از شک و تردیدشان خارج سازد. مردم استدلال‎های پیچیده بی‎گناهیش را گوش می‎دادند و از آن لذت می‎بردند. عاقبت آنها می‎گفتند:

درست است! درست است! اما با چنان حالتی می‎گفتند که کاندیا مانند نابود گشته‎ای آنجا می‎ایستاد. ــ بنابراین تمام تلاش‎هایش بیهوده بودند! هیچکس به بی‎گناهیش باور نداشت! هیچکس! هیچکس! او تمام شب‎ها را با فکر کردن برای یافتن دلیل تازه‎ای می‎گذراند، همیشه به دنبال یافتن راه چاره تازه برای پیروز شدن بر موانع بود. توسط این تلاش مداوم نیروی ذهنش به تدریج کاهش می‎یابد، او نمی‎توانست دیگر بجز قاشق به چیز دیگری فکر کند، و او تقریباً درک برای کارهای عادی روزمره را از دست می‎دهد. به تدریج در مغز این زن بیچاره یک شیدائی حقیقی خود را می‎نشاند که توسط آزار و عذاب دادن مردم هر روز رشد می‎کرد.

او کارش را نادیده می‎گیرد و به این ترتیب به فقر و بدبختی دچار می‎گردد. رخت‎ها را بد می‎شست، آنها را گم یا پاره می‎کرد. وقتی به زیر پل آهنی رودخانه، جائیکه رختشورهای دیگر مشغول کار بودند می‎رفت اغلب چنین اتفاق می‎افتاد که یک قطعه رخت از دستش لیز می‎خورد و توسط جریان آب برای همیشه از آنجا برده می‎گشت. بدون آنکه هرگز خسته شود دائماً از همان موضوع صحبت می‎کرد. رختشوها برای اینکه مجبور به شنیدن حرف‎هایش نشوند با ابیاتی هم‎قافیه با قاشق نقره‎ای شروع به آواز خواندن می‎کردند و او را عصبانی می‎ساختند. سپس او فریاد می‎کشید و مانند دیوانه‎ها رفتار می‎کرد.

دیگر هیچکس به او رخت برای شستن نمی‎داد. مشتری‎هایش از ترحم به او غذا می‎بخشیدند. عاقبت او به گدائی عادت می‎کند. با لباسی کاملاً پاره، خمیده و خراب از خیابان می‎گذشت و پسران گدا به دنبالش داد می‎زدند:

خاله کاندیا، برامون داستان قاشق نقره‎ای رو تعریف کن، ما از جریان بی‎خبریم!

گاهی اوقات مردم ناشناسی را که در حال عبور بودند نگاه می‎داشت تا برایشان جریان را تعریف کند و بر بی‎گناهیش اطمینان دهد. جوانان او را پیش خود می‎خواندند و می‎گذاشتند برای یک سولدو داستان را سه چهار بار تعریف کند، به ادعاهایش اعتراض می‎کردند، می‎گذاشتند صحبتش را به پایان برساند تا عاقبت هنگام آخرین کلمات او را با توهین کردن بیازارند و با تکان دادن سر به رفتن ادامه دهند. او به دیگر زنان گدا می‎پیوندد و با آنها نزاع می‎کند همیشه، همیشه، بدون خستگی، بدون توقف. به یکی از آنها علاقه مخصوصی داشت؛ زن گوشش سنگین بود، جذام داشت و یک پایش می‎لنگید.

او در زمستان سال 1874 بیمار می‎شود. زن جذامی از او پرستاری می‎کرد. دونا کریستینا برایش قطره تقویت قلب و یک منقل می‎فرستد تا بتواند خودش را گرم کند.

بیمار در بستری از کاه در حالت جنون فقط از قاشق نقره‎ای صحبت می‎کرد؛ او بر روی آرنج دستش تکیه می‎داد و تلاش می‎کرد توضیحاتش را با ایماء و اشاره همراه کند. زن جذامی دست‎هایش را می‎گرفت و آنها را دوباره مهربانانه روی بستر قرار می‎داد.

کاندیا حتی هنگام احتضار، در حالیکه بر چشم‎های کاملاً بازش طوری پرده کشیده می‎گشت که انگار آبی گل‎آلود از درون چشمانش در حال صعود کردن است یک بار دیگر با لکنت می‎گوید:

من نبودم، آقا ... ببینید ــ ــ ــ ــ زیرا که ــ ــ ــ قاشق ــ ــ ــ.